Glossary Concordance Topical concordance
Chapter 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Cross References Footnotes
Si Danyil ka migsulat te seini ne baseen. Sabeka sikandin ne matig-Huda ne indakep peendiye te Babilunya te lukes-lukes pad sikandin. Insulat din seini te timpu te mig-antus amana ka me Hudiyu te pegbayad-bayad wey pegdeeg-deeg te Hari ne migsimba te diyus-diyus. Nasulat kayi ka meyitenged te pegkeyimu ni Danyil ne labew te me upisyal diye te Babilunya wey ka pegkamatinumanen din te pegpamakey te Manama te timpu te pegmandu enni Hari Nibukadnisar, Bilsasar, Daryu, wey Sirus. Ne nasulat degma kayi ka meyitenged te tatelu ne me alukuy rin ne ensi Sadrak, Misak, wey Abidnigu.
Nasulat degma kayi ka immakita te Manama ki Danyil ne migtagne meyitenged te pegkamaresen wey pegkahuhus te duma ne me nasud bunsud te Babilunya. Intagne degma kayi ke nekey ka egkeyitabu te mewuri ne me timpu.
Nasulat pad man-e te seini ne baseen ne iyan egbuut ka Manama te langun ne egkeyitabu kayi te ampew te tane. Sikandin ka eggimu te me nasud wey sikandin ded degma ka egdereet kayi. Sikandin degma ka egtanggu te keet-etawan din wey egpamatarengen din ka kalibutan te mewuri ne me timpu.
Ka pegbulig te Manama ki Danyil wey te me alukuy rin \ior 1:1–6:28\ior*
Ka immakita te Manama ki Danyil ne egpekeiling te taheinep \ior 7:1–12:13\ior*
a. Ka hep-at ne me mananap \ior 7:1-28\ior*
b. Ka lukesan ne karniru wey ka kambing \ior 8:1–9:27\ior*
c. Ka talagpangguhud puun te langit \ior 10:1–11:45\ior*
d. Ka katammanan ne timpu \ior 12:1-13\ior*
11 [xr]Te igkatelu ne leg-un te peghari ni Huwakim ne Hari te Huda, miggendiye te Hirusalim si Nibukadnisar ne Hari te Babilunya duma te me sundalu rin wey inlingutan dan seini. 2 [xr]Ne intuhutan te Magbebaye ne Manama ne egkatalu ni Hari Nibukadnisar si Huwakim wey in-ahew rin ka me kasangkapan diye te timplu te Manama. Ne in-uyan din e seini te miglibed diye te ugpaan din diye te Babilunya,[fn] wey diye din itahu te sinabeng ne tinesanan te karatuan din diye te baley te manama rin.
3 Nataman, insuhu ni Nibukadnisar si Aspinas, ka pangulu te me upisyal rin ne egpaalamen te me kanakan puun te naddakep ne me matig-Israil ne egpuun te kabuhalan te me Hari wey ka duma puun te talahuren ne pamilya. 4 Keilangan ne meupiya se peglelawa ran, meupiya ne egpitawen, matagseb, mahaan egkateu, wey eleg ne egpamakey diye te palasyu te Hari. Igpepanulu degma sikandan ki Aspinas te pegbasa te mallehen ne egsabuten wey te peglalag te linalahan te matig-Babilunya. 5 Migsuhu man-e ka Hari ne egsendaran sikandan tagse aldew te keenen wey inumen ne iling te kandin ne egkakeen wey egkeinum. Egbasbasen sikandan te tatelu ne leg-un, human igpatrabahu diye te ugpaan te Hari. 6 Ka duma te naalam iyan ensi Danyil, Hananiyas, Misail, wey si Asariyas ne namuun te me kabuhalan ni Huda. 7 Ne impangngaranan sikandan te iyam ne ngaran te pangulu te me upisyal ne si Aspinas. Si Danyil migngaranan din ki Biltisasar, si Hananiyas migngaranan din ki Sadrak, si Misail migngaranan din ki Misak, wey si Asariyas migngaranan din ki Abidnigu.
8 Piru migpehet-pehet si Danyil te geyinawa rin ne kene din eglinditan ka pegkeetew rin te keenen wey inumen te Hari. Sikan naa, mighangyu sikandin ki Aspinas ne kene egkeen wey eg-inum te igpasendad te Hari. 9 Ne imbulihan te Manama si Danyil, sikan naa ka ingkeyid-u sikandin ni Aspinas. 10 Piru ingkahiyan sikandin ni Aspinas, “Naaldek a te Hari ne iyan mig-alam te igpakeen wey igpeinum kaniyu. Ke egkiteen ka nikandin ne mahase-gase du te duma nu ne me kanakan, kema ke egpeyimatayan a mule nikandin.”
11 Ne due sinalihan ne impatanggu ni Aspinas engki Danyil wey te tatelu ne alukuy rin. Ne ingkahiyan ni Danyil ka sinalihan, 12 “Ahalen, egkaayun ubag ne eggeraman key nikeykew te egsendad te gulay[fn] re ne egkeenen ney wey weyig ne eg-inumen ney seled te sapulu ne aldew. 13 Egkataman, pitawa nu naa ka peglelawa ney wey peg-ilinga nu te seeye se me kanakan ne migkeen te mannanam ne egkakeen te Hari. Ke nekey ka egkakita nu, ne sikeykew e ka mateu kanami te me suluhuanen nu.”
14 Ne imparumdumaan sikandan te sinalihan wey inggeraman din sikandan te sapulu ne aldew. 15 Peglihad te sapulu ne aldew, nakita ne meupiya ka peglelawa ran wey maliblibusen du te langun ne me kanakan ne migkeen te mannanam ne egkakeen te Hari. 16 Purisu warad e sikandan sensendari te sinalihan te keenen wey te inumen ne igpasendad kandan, ke kene, me gulay naan de ka igsendad-sendad din kandan.
17 Ne seini se hep-at ne kanakan, imbehayan te Manama te pegsabut wey katuenan te pegbasa te langun ne mallehen ne egsabuten wey neyipenu sikandan te katuenan. Ne si Danyil imbehayan din pad te pegsabut te nalein-lein ne me taheinep.
18 Peglihad te tatelu ne leg-un, human uyana ni Aspinas seeye se langun ne kanakan ne matig-Israil diye te tangkaan ni Hari Nibukadnisar sumale te seeye se suhu din kandin. 19 Migpakiglalag ka Hari kandan langun, ne nakita rin ne ware egpekeiling engki Danyil, Hananiyas, Misail, wey ki Asariyas. Sikan naa ka naalam sikandan te Hari ne egpatangguwen kandin. 20 Ne meyitenged te katuenan wey pegsabut, nakita te Hari ne egkasapuluen pad ne lupi ka kandan ne katuenan du te egmahehane wey te me timbusawen diye te intiru ne migharian din. 21 Migpabulus migpamakey si Danyil te Hari taman te an-anayan ne leg-un te peghari ni Hari Siru.
21 Te sabeka ne marusilem te migdaruwe e ne leg-un si Nibukadnisar ka mighari, nakataheinep sikandin te kamasulug. Nabantalan sikandin wey kene din egpakalipereng. 2 Ne impeumew te Hari ka egmammulingan, ka me timbusawen, ka egmahehane, wey ka me tumanuren[fn] eyew te pegluwas te taheinep din. Purisu nangendiyad sikandan te Hari. 3 Ne impangguhuran e sikandan te Hari te migkahi, “Due taheinep ku ne ingkabantali ku wey egkeupian a ne egkanengnengan ka igpasabut kayi.” 4 Ne migtabak ka egmahehane ne iyan inggamit ka Aramayik ne linalahan,[fn] “Mahal ne Hari, egkeuyag ka te ware egtamanan! Nangeni key nikeykew se me suluhuanen nu te taheinep nu wey egluwasen ney seini.”
5 Ne migkahiyan te Hari ka egmahehane, “Egtumanen ku seini se ignangen ku kaniyu, ke kene niyu egkaantukan ke nekey ka taheinep ku wey ke nekey ka igpasabut kayi, igpatadtad ku sikaniyu wey igpahuhus ku ka me baley niyu. 6 Piru ke egkaantukan niyu ka taheinep ku wey egkaluwas niyu seini, egdasahan ku sikaniyu, eg-unahan wey egbantuhen. Na, ihuhud niyud ka taheinep ku wey ka igpasabut kayi.”
7 Ne mig-abey sikandan migkahi diye te Hari, “Mahal ne Hari, inangen nu la kanami ka taheinep nu su eyew egkaluwas ney ka igpasabut kayi.”
8 Ne migkahi ka Hari, “Nakanengneng a ne egkeupian kew ne eg-ealiddanan tenged su nakataha kew ne egtumanen ku seini se ignangen ku 9 ne egdusaan ku sikaniyu ke kene niyu egkaluwas ka taheinep ku. Nenekegsabut kew ne eg-uubat keddi su migsuman-suman kew ne egkabalbalawan ded ka suman-suman ku ke egkapate-pate e. Ne la, ihuhud niyud keddi ke nekey ka taheinep ku su eyew egpakapalintutuu a iya ne egkaluwas niyu ka igpasabut te taheinep ku.”
10 Ne migtabak ka egmahehane, “Ware etew kayi te intiru ne kalibutan ne egpekeyimu te imbuyu nu. Ware pad Hari, minsan mamenu pad sikandin kabantug wey karesen, ne migsuhu te egmahehane, te timbusawen, wey te matagseb ne mammituen te peggimu te iling kayi. 11 Malised amana sika se insuhu nu, Mahal ne Hari. Ware egpekeyimu due angin e te me manama, piru ware sikandan miglemung mig-ugpe te etew.”
12 Ne nangebel-ebel ka langet te Hari te pegkarineg din dutu, wey migsuhu ne egpepangimatayan ka langun ne me matagseb ne etew diye te Babilunya. 13 Te impanengneng e ka suhu te Hari ne egpepangimatayan ka me matagseb, impamitew ran e ensi Danyil su eyew egpangimatayan degma.
14-15 Ne migparani si Danyil diye ki Aryuk, ka kepitan te talagbantey te Hari. Sikandin ka insuhu te Hari ne egpangimatayan ka me matagseb ne me etew diye te Babilunya. Maalamen wey mapahanad-ganad ne mig-inse si Danyil diye te kandin ke nekey ka egpuunan te seini se mabehat ne suhu te Hari, sikan naa ka impangguhuran e sikandin ni Aryuk te neyitabu.
16 Te sikan de, miggendiyad e si Danyil te Hari wey mighangyu ne egbehayan sikandin te timpu eyew te pegluwas ke nekey ka igpasabut te seeye ne taheinep. Ne nabennalan ded ka Hari. 17 Purisu, mig-uli e si Danyil diye te baley rin wey impangguhuran din e te neyitabu ka me duma rin ne ensi Hananiyas, Misail, wey si Asariyas. 18 Ne imbanasalan sikandan ni Danyil ne eg-ampu eyew egkeyid-u kandan ka Manama ne diye te langit wey igpanengneng din ka igpasabut te taheinep te Hari, su eyew kene sikandan egkalagkes egkeyimatayi duma te me matagseb ne me etew diye te Babilunya. 19 Te sika ne marusilem, impanengneng te Manama ki Danyil pinaahi te taheinep, seeye se taheinep te Hari. Ne indayan ni Danyil ka Manama ne diye te langit te migkahi, 20 “Egdayanen ka ngaran te Manama te ware egtamanan,
su kandin ma ka kaalam wey geem.
21 Sikandin ka egpakabalew-balew te timpu.
Sikandin ka egbuut ke hentew ka eghari wey sikandin degma ka egpakapaawe te me Hari.
Sikandin ka egbehey te katagseb diye te me matagseb
wey egbehey te katuenan diye te mahaan egkateu.
22 Impanengneng din ka maddalem wey ka mallised ne egsabuten.
Nakanengneng sikandin ke nekey ka due te marusilem,
23 Egpasalamatan wey egdeyrayen ku
sikeykew Manama te me kaap-apuan ku
su imbehayan a nikeykew te katagseb wey keseg.
Impanengneng nu degma keddi ka imbuyu ney keykew,
su impataha key ma nikeykew te igpasabut te taheinep te Hari.”
24 Seeye naa, miglibed e si Danyil diye ki Aryuk, ka insuhu te Hari te pegpangimatey te me matagseb ne me etew diye te Babilunya. Ne migkahiyan e ni Danyil si Aryuk, “Kene nu pangimatayi ka me matagseb ne me etew kayi te Babilunya. Dumaa a nikeykew diye te Hari su egluwasen ku ka igpasabut te taheinep din.”
25 Sikan naa, sahuhune e dumaa ni Aryuk si Danyil diye te Hari. Migkahi si Aryuk, “Mahal ne Hari, due nakita ku ne egpakaluwas te taheinep nu ne sabeka te seeye se naddakep wey neneuyan puun te Huda.”
26 Ne in-insaan te Hari si Danyil ne egngaranan ded degma ki Biltisasar, “Igpakapanengneng nu naa keddi ke nekey ka taheinep ku wey ka igpasabut kayi?”
27 Migtabak si Danyil, “Mahal ne Hari, ware minsan matagseb, me timbusawen, wey egmahehane wey ke mammituen naa ne egpakaluwas te taheinep nu. 28 Piru due Manama diye te langit ne egpanengneng te minsan nekey ne malised ne egsabuten. Pinaahi te taheinep nu Mahal ne Hari, impanengneng te Manama ke nekey ka egkeyitabu keureme. Kuntee, ignangen ku keykew ke nekey seeye se nakita nu diye te taheinep nu. 29 Ka taheinep nu Mahal ne Hari, iyan sika se egkeyitabu keureme wey impataha sika te Manama ne talagpataha te me malised ne egsabuten. 30 Malehet iya ne kayi te keddi ipanengneng ka taheinep nu, piru kene ne tenged su matmatagseb a du te duma, ke kene, pinaahi te bulig te Manama keddi. Egkeupian sikandin ne egkasabut nu ke nekey ka due te suman-suman[fn] nu.
31 “Ka nakita nu Mahal ne Hari, sabeka ne bubuyahen ne larawan ne subla ne masil-ew. Diye seini migsasindeg te tangkaan nu wey makaaldek-haldek ne egpitawen. 32 Ne neelin ne bulawan ka ulu rin, wey pelata ka kumeng din wey ka belad din, ne burunsi ka getek din wey ka bubun din. 33 Ne putew ka me lisen din wey nasinewug te putew wey tane ne eggimuwen ne kuren ka me paa rin. 34 Taheed te egpipitew ka te larawan, due batu ne natipak, piru kene ne etew ka migtipak kayi. Nasuhat ka me paa te larawan wey nalupet e seini. 35 Ne nalupet iling te ukaba diye te diekanan ka putew, ka tane ne eggimuwen ne kuren, ka burunsi, ka pelata, wey ka bulawan. Ne miglayap e seeye te kalamag wey warad iya nasame. Piru ka batu ne nakasuhat te paa te larawan, neyimu e ne dakel ne bubungan wey nekeempet e te intiru ne kalibutan.
36 “Seeye ka taheinep nu. Na, kuntee egluwasen kud due te keykew ka igpasabut kayi. 37 Mahal ne Hari, sikeykew ka Hari te me hari. Inggimu ka te Manama ne diye te langit ne Hari wey imbehayan te geem, keseg, wey te kabantug. 38 Imbehey rin degma keykew ka langun ne etew, me mahintalunan ne mananap wey me bayaku minsan hendei sikandan nangugpe, wey inggimu ka nikandin ne talagmandu te langun. Sikeykew ka igpasabut te seeye se ulu te larawan. 39 Emun ke egkatalu e ka migharian, ne iyan ka migharian nu kuntee, due lein ne Hari ne egginguma ne malmaletey keykew, ne duen pad man-e igkatelu ne eghari ne iyan igpasabut seeye se burunsi, wey egmandu sikandin te intiru ne kalibutan. 40 Duen pad man-e igkeep-at ne migharian ne egpekeiling karesen te putew. Eglupeten din seeye se langun ne nekewun-a ne mighari, iling te putew ne egpakalupet te minsan nekey. 41 Ka nakita nu ne paa wey ka me kemel te paa ne nasinewug te putew wey tane, palinneu ne egkabaad ka seini ne migharian. Piru ka kalig-en ne egpekeiling te putew, duen ded diye te kandin, iling te nakita nu ne impegsewug ne putew te tane. 42 Ka me kemel te paa ne nekegsewug te putew wey tane, palinneu te due kalig-en wey due degma kahuye te seini ne migharian. 43 Nakita nu degma ne nekegsewug ka putew te tane, migpasabut sika te egkasabeka sikandan pinaahi te pegpaas-asaweey. Piru kene sikandan egkaluhey iling te ka putew kene iya egpakasewug te tane. 44 Te timpu te seeye ne me Hari, ka Manama te langit egpasasindeg te migharian ne kenad iya egkareetan wey warad iya minsan hentew ne egpakaahew te seini ne migharian. Egdereetan kayi ka langun ne migharian wey egpalunggehaat seini te ware katamanan. 45 Sika ka igpasabut te nakita nu ne batu ne natipak puun te dalama ne kene ne etew ka nakatipak, wey nakalupet te putew, te burunsi, te tane, te pelata, wey te bulawan. Mahal ne Hari, migpanengneng keykew ka mabantug ne Manama ke nekey ka egkeyitabu keureme. Malehet ka taheinep nu wey ka igpasabut kayi.”
46 Ne miglangkeb si Hari Nibukadnisar eyew te pegtahud ki Danyil wey migsuhu sikandin ne eghalad wey egtutung te insinsu diye te tangkaan ni Danyil. 47 Migkahiyan te Hari si Danyil, “Malehet iya ne ka Manama nu, Manama te me manama wey Magbebaye ne Manama te me Hari wey ka talagpataha te me malised ne egsabuten tenged su nekeyimu ke ma te pegpanengneng te seini se me malised ne egsabuten.” 48 Ne nataman, impamehayan e te Hari si Danyil te mateles wey mahal ne me dasag. Imparakel rin degma ka katungdanan din diye te intiru ne prubinsya te Babilunya wey inggimu sikandin ne pangulu te langun ne matagseb diye te Babilunya. 49 Ne mighangyu si Danyil te Hari ne egbulihen din ensi Sadrak, si Misak, wey si Abidnigu te pegmandu diye te prubinsya te Babilunya. Ne migpalunggehaat de si Danyil te palasyu.
31 Ne migpeyimu si Hari Nibukadnisar te larawan ne bulawan. Daruwa ne pulu wey pitu (27) ne mitrus ka katikang kayi wey tatelu ne mitrus ka kakepal. Diye din seeye ipasasindeg te napu te Dura ne sakup te prubinsya te Babilunya. 2 Ne impeumew ni Hari Nibukadnisar ka me gubirnadur, me mayur, me kagawad, me talagtambag, me talaggen-gen te seleppi, me talewukum, me pangulu, wey ka langun ne me upisyal te me prubinsya eyew egpatambungen te peghalad te larawan ne impeyimu rin. 3 Te nalibulung e sikandan langun se impatambung te peghalad, diyad sikandan nanasindeg te tangkaan te larawan ne bulawan. 4 Ne migpanguleyi e ka tigpanengneng, “Sikaniyu se langun ne keet-etawan te nalein-lein ne tribu wey namuun te minsan hendei ne nasud wey nalein-lein se linalahan, egbanasalan kew 5 ne emun ke egkarineg niyu ka dahing te trumpita, pulendag, kuglung, salurey, wey duma pad ne eggamiten te peg-ulahing, usengul kew diye te tane wey simbaa niyu ka larawan ne bulawan ne impeyimu ni Hari Nibukadnisar. 6 Ne minsan hentew ne kene eg-usengul diye te tane wey kene egsimba, due-rue ne igdegpak diye te dakel ne hapuy ne egkanlabkanlab.” 7 Purisu te pegkarineg te langun ne keet-etawan te nalein-lein ne tribu wey namuun te minsan hendei ne nasud wey linalahan te dahing te trumpita, pulendag, kuglung, salurey, wey duma pad ne eggamiten te peg-ulahing, mig-usengul e sikandan diye te tane wey insimba ran ka larawan ne bulawan ne impeyimu ni Hari Nibukadnisar.
8 Te seeye ne timpu, due me mammituen ne migparani te Hari wey migsumbung meyitenged te me Hudiyu. 9 Migkahiyan dan si Hari Nibukadnisar, “Mahal ne Hari, egkeuyag ka te ware egtamanan! 10 Migsuhu ka ne ka seeye se egpakarineg te dahing te trumpita, pulendag, kuglung, salurey, wey duma pad ne eggamiten te peg-ulahing, keilangan ne eg-usengul diye te tane wey egsimba te larawan ne impeyimu nu. 11 Ne seeye se kene eg-usengul wey kene egsimba, igdegpak diye te dakel ne hapuy ne egkanlabkanlab. 12 Na, due me Hudiyu ne in-alam nu ne egpangulu diye te intiru ne prubinsya te Babilunya ne ensi Sadrak, Misak wey Abidnigu. Ka seini ne me etew, Mahal ne Hari, ware migparuma-ruma keykew wey ware migpamakey te me manama nu, wey ware migsimba te larawan ne bulawan ne impeyimu nu.”
13 Ne dutu, nangebel-ebel e ka langet ni Hari Nibukadnisar wey migsuhu ne igpeuyan ensi Sadrak, Misak wey Abidnigu diye te kandin. Ne in-uuyan e sikandan diye te tangkaan te Hari. 14 Ne mig-insaan din e sikandan, “Malehet naan iya Sadrak, Misak wey Abidnigu ne ware kew migpamakey te me manama ku wey ware migsimba te larawan ne bulawan ne impeyimu ku? 15 Na kuntee, emun ke eg-usengul kew diye te tane ke egkarineg niyu ka dahing te trumpita, pulendag, kuglung, salurey, wey duma pad ne eggamiten te peg-ulahing, wey egsimbeen niyu ka larawan ne impeyimu ku, ne meupiya iya. Piru ke kene kew, due-rue ne igdegpak kew diye te dakel ne hapuy ne egkanlabkanlab. Pitawen te naan iya ke due manama ne egpakaluwas kaniyu.”[fn]
16 Ne migtabak ka tatelu ne talag-alukuy, “Mahal ne Hari, kenad ne keilangan ne egtabaken ney pad sikeykew meyitenged due. 17 Maresen ka Manama ne impamakey ney, wey egluwasen key nikandin puun keykew[fn] wey te dakel ne hapuy ne egkanlabkanlab. 18 Piru minsan pad ke kene key nikandin egluwasen, igpanengneng ney keykew ne kene key iya egpamakey te me manama nu wey egsimba te larawan ne bulawan ne impeyimu nu.”
19 Te sikan de iya, nangebel-ebel e amana ka langet ni Hari Nibukadnisar wey nahuhus ka ulaula rin te kabelu engki Sadrak, Misak, wey Abidnigu. Sikan naa, migsuhu sikandin ne egkapapituwen ne lupi ka keinit te egkanlabkanlab ne hapuy. 20 Ne insuhu din ka kekesehi te me sundalu rin te igpabaku sikandan wey igparegpak diye te dakel ne hapuy ne egkanlabkanlab. 21 Purisu imbebaku e sikandan ne duen pad me kumbale dan, diyakit, salakey wey indegpak e diye te dakel ne hapuy ne egkanlabkanlab. 22 Tenged te mapahetpet ne suhu te Hari ne egpeiniten amana ka dakel ne hapuy ne egkanlabkanlab, sikan naa ka migpatey seeye se me etew ne migdegpak kandan diye te hapuy. 23 Ne sikandan se tatelu diye migdeeg te dakel ne hapuy ne egkanlabkanlab ne nenabbaku pad.
24 Ne dutu, neinu-inu si Hari Nibukadnisar wey due-rue ne migsasindeg ne mig-inse te me upisyal rin, “Tatelu man de iya ne etew ka imbaku ta wey indegpak diye te hapuy, menu ma iya?”
Ne migtabak sikandan, “Malehet sika, Mahal ne Hari.”
25 Ne migkahi ka Hari, “Piru hep-at ne etew ka egkakita ku kuntee ne warad nenabbaku ne eggiphipanew diye te elat te hapuy wey ware sikandan namenu. Ne ka ikeep-at kandan hendue te panalihan.”[fn]
26 Sikan naa ka migparani si Hari Nibukadnisar te gumawan te dakel ne hapuy ne egkanlabkanlab wey migpangumew, “Sadrak, Misak wey Abidnigu ne me suluhuanen te Amana ne Mabantug ne Manama, lihawang kew e rue! Hendini kew e!” Ne miglihawang e sikandan se tatelu puun te hapuy. 27 Miglibulungan sikandan te me gubirnadur, me mayur, me kagawad wey te me upisyal te Hari. Ne nakita ran ne ware sikandan namenu te hapuy. Ware natutung ka bulbul ran, ka insaluub dan, wey ware sikandan migngareg te ebel.
28 Puun due, migkahi si Hari Nibukadnisar, “Egdayanen ka Manama enni Sadrak, Misak, wey Abidnigu. Impeendini rin ka panalihan din eyew te pegluwas te me suluhuanen din ne migsalig kandin. Ware sikandan migparuma-ruma te suhu ku wey in-awes dan pad ne igtuug te hapuy du te egpamakey wey egsimba te lein ne manama angin e te Manama ran.
29 “Purisu egpanengnengen ku ka langun ne keet-etawan te nalein-lein ne tribu wey namuun te minsan hendei ne nasud, ne ka egbaley-baley te Manama enni Sadrak, Misak, wey Abidnigu, egtadtaren wey egguhusen ka me baley ran. Su ware lein ne Manama ne egpakaluwas te iling kayi.”
30 Ne intimulan pad te Hari ka katungdanan enni Sadrak, Misak, wey Abidnigu diye te prubinsya te Babilunya.
41 Ne due sulat ne impeuyan ni Hari Nibukadnisar diye te langun ne keet-etawan te nalein-lein ne tribu wey namuun te minsan hendei ne nasud wey linalahan te intiru ne kalibutan:
“Egkanasnasian pad perem ka keupianan due te kaniyu!2 Igkahale ku ka pegpangguhud kaniyu te me palinneu wey me kein-inuwan ne inggimu keddi te Amana ne Mabantug ne Manama.
wey me kein-inuwan ne inggimu rin!
Ware egtamanan te migharian din wey te pegmandu din.
4 “Sikeddi si Nibukadnisar, meupiya ka peg-ugpe ku wey matubung ded kayi te palasyu ku. 5 Piru due sabeka ne marusilem ne nakataheinep a te makaaldek-haldek, wey nakakita a te ingkaliyasi ku diye te taheinep ku. 6 Sikan naa ka impanengneng ku ne egpeendiniyen te keddi ka langun ne matagseb ne me etew te Babilunya eyew igpakanangen dan keddi ka igpasabut te taheinep ku. 7 Te pegginguma te egmamulingan, te me timbusawen, te egmahehane, wey te mammituen, innangenan kud e sikandan te taheinep ku piru kene dan egkaluwas ka igpasabut dutu.
8 “Te katammanan, miggendini te keddi si Danyil ne egngaranan ded ki Biltisasar ne insangey te manama ku. Diye te kandin ka panisingan te matulus ne me manama. Ne innangenan kud e sikandin te taheinep ku. 9 Miggenenduen a, ‘Biltisasar, pangulu te me talagbuwas ne egpakaluwas te taheinep, nakanengneng a ne due te keykew ka panisingan te matulus ne me manama, ne ware inneles ne igkeyirapi nu te pegnengneng, purisu pasabuta a te taheinep ku.
10 “Seini ka taheinep ku: Due sabeka ne kayu ne nakita ku diye te elat-elat te kalibutan ne lelayati. 11 Ne migpabulus migtulin ka kayu wey migmaresen, ne ka kalayat kayi nekeume e te langit wey egkakita seini te tagse sabeka kayi te ampew te tane. 12 Mateles ka me dewun kayi wey masulug ka me behas ne eleg ne egkakeen te langun. Ne miggelung ka me mahintalunan ne mananap diye te egkaralungan kayi, wey migsesalag ka me bayaku diye te me sugpang kayi. Ne diye migkuwa te egkakeen ka langun ne eggeheyinawa.
13 “Te ware e pad napukew, due nakita ku ne panalihan[fn] ne migpamaneug puun te langit. 14 Ne migpanguleyi sikandin ne migkahi, ‘Pelera niyu ka kayu wey panempuha niyu ka me sugpang. Awaa niyu ka me dewun wey iregpak niyu ka me behas kayi. Alawa niyu degma ka me mananap ne diye te egkaralungan kayi wey ka me bayaku ne migsesalag diye te me sugpang. 15 Piru kene niyu weila ka tued wey ka me dalid due te kabbenesan, ne egbeleberan te putew wey te burunsi. Ne ka igpasabut te tued iyan sika se etew. Balahara niyu seini ne egkasubid te demmug ne egpuun te langit, wey egpakalemung te me mananap diye te kabbenesan. 16 Seled te pitu ne leg-un, ka suman-suman din isip etew, egkaliwanan te suman-suman te mananap. 17 Ka sika ne peggukum impataha te me panalihan su eyew egpakanengneng ka langun te ka Amana ne Mabantug ne Manama iyan migmandu te migharian te me etew. Ne egkaayun ne igbehey rin seini diye te minsan hentew ne igkeupii rin, minsan te seeye se subla ne mapariralemen te langun ne etew.’ ”
18 Ne migpabulus si Hari Nibukadnisar ka migkahi, “Seeye ka taheinep ku Biltisasar, ne kuntee nangeni ad nikeykew te igpasabut kayi su warad iya minsan sabeka te me matagseb kayi te migharian ku ne egpakanangen keddi te igpasabut kayi. Piru egpakaluwas ka kayi tenged su due te keykew ka panisingan te matulus ne me manama.”
19 Si Danyil ne egngaranan ded ki Biltisasar, natanengan sikandin te dagdahew su naalatan sikandin meyitenged te taheinep te Hari. Purisu migkahiyan sikandin te Hari, “Biltisasar, kene ka kaalati te taheinep ku wey te igpasabut kayi.”
Ne migtabak si Danyil, “Mahal ne Hari, meupiya perem ke iyan egkasuhat ka me kuntere nu te taheinep nu wey te igpasabut kayi, wey kene ne sikeykew.20 Ka kayu ne nakita nu ne migtulin wey migmalig-en, ne nekeuma diye te langit se kalayat wey egkakita seini te tagse sabeka kayi te ampew te tane, 21 ne mateles se me dewun wey masulug se me behas ne eleg ne egkakeen te langun, wey miggelungan te me mahintalunan ne mananap ka egkaralungan kayi wey migsesalahan te me bayaku ka me sugpang, 22 sikeykew seeye, Mahal ne Hari. Migtulin ka wey migmaresen taman te nekeuma diye te langit ka katelesan nu, wey nekeempet te kalibutan ka peghari nu. 23 Ne nakita nu degma ka panalihan ne migpamaneug puun te langit ne migkahi, ‘Tempuha niyu ka kayu wey dereeti niyu piru balahara niyu re ka tued wey ka dalid diye te tane ne inggiketan te putew wey burunsi. Egbalaharen de due seini ne egkasubid te demmug ne egpuun diye te langit wey egpakalemung te me mahintalunan ne mananap seled te pitu ne leg-un.’
24 “Mahal ne Hari, seini ka igpasabut te taheinep nu ne implanu te Amana ne Mabantug ne Manama ne egkeyitabu due te keykew. 25 Egdeldelen ka puun te keet-etawan wey egpakalemung ka te mahintalunan ne me mananap. Egpanabtab kad iling te baka wey egkasubid ka te demmug ne egpuun diye te langit. Eglihad ka pitu ne leg-un ne henduen pad ne eg-ila ka ne ka Amana ne Mabantug ne Manama iyan migmandu te migharian te me etew wey igbehey rin seini diye te minsan hentew ne igkeupii rin. 26 Ne meyitenged te suhu ne egbalaharen de due ka tued te kayu, iyan igpasabut kayi ne egpakalibed ded diye te keykew ka migharian nu te timpu ne eg-ila kad e ne ka Manama[fn] iyan iya migmandu te langun. 27 Purisu, Mahal ne Hari, meupiya perem ke egpamminehen nu seini se tambag ku keykew. Engkeri nud ka peggimu te sale wey matareng e himuwa nu, wey ikeyid-u nu ka egkengaayu-ayu. Ke eggimuwen nu sika, kema ke egpabulus ke pad ka egmatubung.”
28 Seeye se langun neyitabu iya diye ki Hari Nibukadnisar. 29 Su peglihad te sabeka ne leg-un, miggiphipanew sikandin diye te atep te palasyu rin ne mapatag diye te Babilunya, 30 wey migkahi, “Amana ne maresen ka Babilunya ne inggimu ku pinaahi te keddi ne kanekal eyew eg-ugpaan te Hari. Pinaahi kayi, egkakita ka karesen ku wey ka kabantug ku.”
31 Te ware pad nekeimpus ka Hari ka eglalag, due laheng ne egpuun diye te langit ne miggenendue, “Hari Nibukadnisar, pammineg ka te iglalag ku keykew: In-awaan kud sikeykew te katenged isip Hari. 32 Ne egdeldelen ka puun te me etew wey egpakalemung ka te me mahintalunan ne mananap wey egpanabtab kad iling te baka. Ne eglihad ka pitu ne leg-un ne henduen ke pad eg-ila ne ka Amana ne Mabantug ne Manama iyan egmandu te migharian te etew wey igbehey rin seini diye te minsan hentew ne igkeupii rin.”
33 Due-rue ne neyitabu seeye diye ki Nibukadnisar. Ne indelrel e sikandin puun te me etew wey migpanabtab e sikandin iling te baka. Nasubid sikandin te demmug ne egpuun diye te langit wey migmalayat e ka bulbul rin iling te bulbul te banug wey ka me sulu rin nekeiling e te sulu te bayaku.
34 Ne migpabulus si Hari Nibukadnisar ka migkahi, “Te miglihad e ka pitu ne leg-un, migleng-ag a diye te langit wey nakalibed e ka meupiya ne suman-suman ku. Purisu indayan wey insaye ku ka Amana ne Mabantug ne Manama wey intahud ku sikandin se ware egpatayan.
Ka migharian din ware katamanan,
wey egpabulus taman te langun ne timpu.
35 Ne in-isip din ne ware karuan te langun ne nangugpe te tane,
wey eggimuwen din ka igkeupii rin
diye te me panalihan te langit
wey ke egpakapegnel ke nekey ka eggimuwen din.
36 “Te nakalibed e ka meupiya ne suman-suman ku, nakalibed e degma ka keddi ne pegkatalahuren, kabantug, wey katelesan isip Hari. Miglibed e degma keddi ka me upisyal ku wey ka me suluhuanen ku, wey mighari ad e man-e wey migmabantug e pad ne subla. 37 Purisu egdayanen ku, egsayeen, wey egtahuren ku kuntee ka Hari diye te langit tenged su eleg ka langun ne himu rin wey matareng ka me paahi rin. Ne igpariralem din seeye se mapegpeggasal.”
51 Te iyan e mighari si Bilsasar, migpasahakeen sikandin para te sabeka ne libu te me upisyal rin wey mig-inum sikandin duma kandan. 2 Taheed te egpangiinum e ensi Bilsasar duma te me upisyal rin, te me asawa rin, wey te me duwey rin, impaangey rin e ka me bulawan wey me pelata ne me ubab eyew eg-inuman dan. Seeye ne me ubab, nakuwa te apu[fn] din ne si Nibukadnisar puun diye te timplu te Hirusalim. 3 Purisu in-uyan e ka me bulawan wey pelata ne me ubab diye te kandin wey in-inuman dan e seeye. 4 Ne mig-iinum sikandan wey indeyrey ran ka me manama ne hinimu puun te bulawan, pelata, burunsi, putew, kayu, wey batu.
5 Ne sahuhune ne due belad te etew ne miglepew wey migsulat diye te alabat te palasyu ne diye te marani te tahuanan te sulu, wey nakita seeye te Hari. 6 Migmakalawag ka Hari wey naaldek-haldek sikandin. Migmahuye sikandin wey ingkelkel se buel. 7 Migpanguleyi sikandin ka egpangumew te me timbusawen, te me matagseb ne mammituen, wey te egmahehane. Ne ingkahiyan din ka me matagseb diye te Babilunya, “Ke hentew seeye se egpakabasa te nakasulat sika te alabat wey egpakahuhud te igpasabut due, egpasaluuban ku te mahal ne kumbale,[fn] egpabaliehan te bulawan, wey eggimuwen ku sikandin ne igkatelu ne labew ne talagmandu te migharian ku.” 8 Ne nangingume e diye te Hari ka langun ne me matagseb ne me etew, piru ware sabeka kandan ne egpakabasa wey ke egpakahuhud naa te Hari ke nekey ka igpasabut dutu. 9 Ne nasublaan pad ka kaaldek ni Hari Bilsasar wey migmakalawag pad sikandin ne subla. Ne nalibeg degma ka me upisyal rin.
10 Te pegkarineg te rayna[fn] te me guhuren dan, miggendiyad e sikandin te insahakeenan dan wey migkahi, “Mahal ne Hari, egkeuyag ka te ware egtamanan. Kene ka kabantali wey kene ka kaaldek.[fn] 11 Kayi te migharian nu, due sabeka ne etew ne diye te kandin ka panisingan te matulus ne me manama. Te timpu pad te apu nu ne si Hari Nibukadnisar, nakitaan seini ne etew te katagseb wey katuenan ne iling te katuenan te me manama. Inggimu sikandin te Hari ne pangulu te me talagbuwas ne egpakaluwas te taheinep, te me timbusawen, te egmahehane, wey te me mammituen. 12 Sikandin si Danyil ne ingngaranan te Hari ki Biltisasar. Due salabutan din wey katuenan ne kene egkeilingan, wey egkateu sikandin ne egluwas te me taheinep, wey egpangguhud te malised ne egnengnengan, wey egkasandihan te mallised ne me prublima. Ipeumew nu si Danyil wey pepangguhud ka kandin te kaluwasan te me lalag ne nasulat sika te alabat.”
13 Purisu impeumew e te Hari si Danyil. Ne migkahiyan sikandin te Hari, “Sikeykew bes si Danyil ne sabeka te me Hudiyu ne egpuun te Huda ne narakep wey in-uyan te apu ku ne si Nibukadnisar? 14 Nakarineg a ne due te keykew ka panisingan te me manama, wey due katuenan nu te pegnengneng, pegsabut, wey due katagseb nu ne kene egkeilingan. 15 Impeumew kud e ka me matagseb wey me timbusawen eyew igpabasa kandan wey igpaluwas ka nakasulat sika te alabat, piru ware dan nateu. 16 Nakarineg a ne egkateu ke kun ne egluwas wey egkasandihan ke kun degma te mallised ne me prublima. Ne kuntee, ke egkabasa nu wey ke egkaluwas ka igpasabut kayi, egpakumbalaan ku sikeykew te mahal ne kumbale, egpabaliehan te bulawan, wey eggimuwen ku sikeykew ne igkatelu ne labew ne talagmandu te migharian ku.”
17 Ne migtabak si Danyil, “Mahal ne Hari, keykew e sika se igdasag nu wey ibehey nud e te duma ka ig-unag nu keddi. Piru egbaseen ku red ka nasulat sika te alabat wey egguhuran ku sikeykew te igpasabut kayi.
18 “Mahal ne Hari, ka Amana ne Mabantug ne Manama iyan migbehey te apu nu ne si Nibukadnisar te migharian, kabantug, katelesan, wey karesen. 19 Ne puun te karesen ne imbehey te Manama kandin, nangelkel te kaaldek ka langun ne keet-etawan te nalein-lein ne tribu wey namuun te minsan hendei ne nasud wey linalahan. Eggimatayan din seeye se igkeupii rin te eggimatey wey egkeuyag seeye se igkeupii rin ne egkeuyag. Egbantuhen din seeye se igkeupii rin ne egbantuhen wey igpariralem din seeye se igkeupii rin ne igpariralem. 20 Piru te mighambuhen e sikandin wey migmakehal e se ulu,[fn] impepamaneug e sikandin puun te trunu rin wey in-awaan e sikandin te katelesan din. 21 Indelrel sikandin puun te keet-etawan wey nekeiling e te suman-suman te mananap ka suman-suman din. Ne nakalemung e sikandin te mahintalunan ne me asnu wey migpanabtab e sikandin iling te baka. Nasubid sikandin te demmug ne egpuun diye te langit taman te mig-ile e sikandin ne ka Manama bes ne Amana ne Mabantug iyan egbuut te migharian te me etew wey egpaharien din ka minsan hentew ne igkeupii rin.
22 “Ne sikeykew Bilsasar ne apu din, ware ka migmapariralemen minsan nakataha ka te seini se langun. 23 Nasi nu paambuhi ka Magbebaye ne Manama te langit. Impakuwa nu ka me ubab ne egpuun te timplu te Manama wey in-inuman niyu seini te me upisyal nu, te me asawa nu, wey te me duwey nu. Ne insaye nu ka me manama ne inggimu puun te pelata, bulawan, burunsi, putew, kayu, wey batu ne kene egpakakita, kene egpakarineg, wey kene egpakataha. Piru ware nu sayaa ka Manama ne miggen-gen te umul nu wey migbuut te langun ne eggimuwen nu.
24 “Ne diye migpuun te kandin ka belad ne nakita nu ne migsulat te seini ne me lalag, 25 Mini, Mini, Tikil, Parsin. 26 Seini ka igpasabut te sika ne me lalag: Ka Mini, iyan igpasabut se inseel e te Manama ka nasame ne me aldew te migharian nu wey neimpusan e seini. 27 Ka Tikil, iyan igpasabut se nakasuman-suman sikandin ne kene kad e ne eleg ne egmandu.[fn] 28 Ka Parsin, iyan igpasabut se imbaad-baad ka migharian nu wey imbehey e diye te Midiyan wey Pirsya.”
29 Seeye de iya, migsuhu si Bilsasar ne egpasaluuban si Danyil te mahal ne kumbale wey egpabaliehan te bulawan. Ne migsuhu si Bilsasar ne egpakahiyan ka me etew te si Danyil ka igkatelu ne labew ne talagmandu diye te migharian din.
30 Te seeye de ne karusileman, innimatayan e si Bilsasar ne Hari te Babilunya. 31 Ne si Daryu ne matig-Midiya ne hen-em e ne pulu wey daruwa (62) ne leg-un se kabuyahi, iyan nakaahew te migharian.
61 Nataman, mig-alam si Hari Daryu te 120 ne me gubirnadur ne iyan egmandu te migharian din. 2 Ne mig-alam ka Hari te tatelu ne me pangulu eyew iyan egpangulu te seeye ne me gubirnadur su eyew kene egkeyimu ne ware pulus te me planu rin. Ne sabeke en iya si Danyil te seeye se tatelu ne me pangulu. 3 Ne si Danyil iyan labew te langun ne pangulu tenged te katuenan din ne kene egkeilingan, purisu migsuman-suman ka Hari ne si Danyil ka egpeuyanen te intiru ne migharian din. 4 Tenged dutu, migpamitew ka duma rin ne me pangulu wey ka me gubirnadur te seyyup din te peg-uyan din diye te migharian eyew igpakasumbung dan sikandin diye te Hari. Piru ware nakita ran ne seyyup din su egkasalihan nahud sikandin wey ware igkarew-ey te me himu rin. 5 Seeye naa, migkahi e sikandan, “Ware iya egkakita ta ne seyyup ni Danyil eyew igpakasumbung ta sikandin, angin e ke balaud te Manama rin ka eg-aliddananen ta.”
6 Purisu miggendiye sikandan te Hari wey migkahi, “Mahal ne Hari, egkeuyag ka te ware egtamanan! 7 Ka langun ne pangulu kayi te migharian nu, wey ka me gubirnadur, ka me mayur, ka me talagtambag, wey ka me sinalihan, nenekeg-uyun sikandan ne eghangyu keykew ne eggimu ka te suhu ne ware lein ne manama wey ke etew naa ne eg-ampuan te me etew seled te tatelu ne pulu (30) ne aldew, angin e keykew Hari. Ka egsupak, eg-uluhen diye te lungag ne impeugpaan te me liyun. 8 Sikan naa, mahal ne Hari, ipasulat nu seini wey pirmeyi nu eyew kene seini egkabalbalawan sumale te balaud te Midiyan wey te Pirsya ne kene egkabalbalawan.” 9 Purisu, impasulat e te Hari ka suhu wey impirmaan din e seini. 10 Te pegkanengnengi ni Danyil te impirmaan e te Hari ka suhu, mig-uli e sikandin diye te baley rin. Ne diye te sinabeng din diye te pantaas, due me bintana ne nallukatan ne diye egpakatangke te Hirusalim. Ne diye egpanimbuel sikandin ka eg-ampu wey egpasalamat te Manama rin katatelu te tagse aldew, sumale te nabatasan din ne eggimuwen.
11 Nataman, nakita si Danyil te seeye se me etew ne nenekeg-uyun ne eg-iipat kandin ne mig-ampu din wey migpasalamat te Manama rin. 12 Purisu, miggendiyaan dan e ka Hari wey in-insaan dan e meyitenged te suhu din, “Mahal ne Hari, migpirmaan nu man en iya ka suhu ne ware lein ne manama wey ke etew naa ne eg-ampuan te me etew seled te tatelu ne pulu (30) ne aldew, angin e keykew Hari? Ne seeye se egsupak, eg-uluhen diye te lungag ne impeugpaan te me liyun, menu ma iya?”
Ne migtabak ka Hari, “Uya iya! Kenad sika egkabalbalawan sumale te balaud te Midiyan wey Pirsya ne kene egkabalbalawan.”
13 Ne migkahiyan dan ka Hari, “Mahal ne Hari, si Danyil ne narakep wey in-uyan puun te Huda, ware migtuman keykew wey te suhu nu naa, ke kene, nasi sikandin mig-ampu te Manama rin te katatelu te tagse aldew.”
14 Te pegkarineg dutu te Hari, amana rin nalaggew-laggew wey migsuman-suman sikandin te paahi ke egmenuwen din te egluwas si Danyil. Ne naapunan de due sikandin ka migpakannekal eyew egkapangabangan din si Danyil. 15 Ne miggendiyad man-e te Hari seeye se me etew ne nenekegsabut, wey migkahi, “Mahal ne Hari, nakanengneng ka ne ka balaud te Midiyan wey te Pirsya, kene egkaayun ne egkabalbalawan ka suhu te Hari.”
16 Sikan naa ka impaangey te Hari si Danyil wey impeulug diye te lungag ne impeugpaan te me liyun. Ne migkahiyan din si Danyil, “Egluwasen ka perem te Manama ne impamakey nu layun!” 17 Ne dutu, insagpengan dan e te dakel ne batu ka be-be te lungag wey intuusan e te sising te Hari wey te sising te me pangulu eyew ware egpakabalew-balew te egkeula-ula ni Danyil diye. 18 Nataman, mig-uli e si Hari Daryu diye te palasyu rin. Ne ware sikandin migkeen te seeye ne marusilem, ware miggale-gale wey ware nakalipereng.
19 Te sikan pad egkasi-si ka kaliwaswasan, mig-enew e ka Hari wey migdagdahew miggendiye te lungag ne impeugpaan te me liyun. 20 Te marani e ka Hari diye, migpanguleyi sikandin wey egkeila te laheng din ne nalaggew-laggew rin. Migkahi sikandin, “Danyil, suluhuanen te Manekal ne Manama, inluwas ke naan ded te Manama nu ne impamakey nu layun?”
21 Ne migtabak si Danyil, “Mahal ne Hari, egkeuyag ka te ware egtamanan! 22 Migpeuyanan a te Manama ku te panalihan eyew te pegpatiem te me be-be te me liyun, sikan naa ka wara a nikandan menuwa, tenged su ware neyimu ku ne mareet diye te tangkaan din wey ware seyyup ne neyimu ku due te keykew.”
23 Amana nahale ka Hari wey migsuhu sikandin ne igpalihawang si Danyil diye te lungag. Purisu, impalihawang dan e si Danyil wey warad iya namenu tenged su migsalig sikandin te Manama. 24 Nataman, impeumew e te Hari ka me etew ne migsumbung ki Danyil, wey in-ulug e sikandan diye te lungag ne impeugpaan te me liyun lagkes ka me anak dan wey me asawa ran. Te ware pad mule sikandan nakalene, impanagmak e sikandan te me liyun wey impangebkeb e ka me tul-an dan.
25 Pegkapenga dutu, insulatan e ni Hari Daryu ka langun ne keet-etawan te nalein-lein ne tribu wey namuun te minsan hendei ne nasud wey linalahan. Seini ka sulat din, “Egkanasnasian pad perem ka keupianan due te kaniyu. 26 Egsuhuen ku sikaniyu langun ne sakup te peghari ku, keilangan ne egtahud wey egkaaldek te Manama ni Danyil.
Su sikandin ka manekal ne Manama wey ware katamanan din;
kene egkahuhus ka migharian din
wey eghari sikandin te ware katamanan.
27 Egpakaluwas iya sikandin,
wey egpekeyimu te me palinneu wey me kein-inuwan diye te langit wey kayi te tane.
Sikandin ka migluwas ki Danyil puun te kamatayen diye te lungag te me liyun.”
28 Purisu, neyimu ne dakel ka katungdanan ni Danyil te timpu ne si Daryu ka mighari wey minsan pad te si Siru e ne matig-Pirsya ka mighari.
71 Te an-anayan ne leg-un te peghari ni Bilsasar diye te Babilunya, nakataheinep si Danyil wey due immakita te Manama kandin. Insulat din seini langun ne miggenendue,
2 “Te sabeka ne marusilem, impakita a te Manama te dakel ne dahat ne imbuliyew te kalamag ne egpuun te hep-at ne pikungan te kalibutan.[fn] 3 [xr]Ne due hep-at ne derakel ne mananap ne ware nenekeg-iling ne migmanlepew puun te dahat. 4 [xr]Ka an-anayan ne mananap egpekeiling te liyun ne due pakpak te banug. Ne nakita ku ne nabarut ka me pakpak din wey innenat sikandin wey impasasindeg iling te etew wey imbehayan seini te suman-suman te etew.
5 “Ka ikarangeb ne mananap egpekeiling te usu. Ingkengkeng din ka manmanekal ne limang ne belad din wey migbange sikandin te tatelu ne gusuk. Due migkahi diye te kandin, ‘Keen ka te dakel ne sapu.’
6 “Te neimpusan e seeye, nakakita ad man-e te ikatelu ne mananap ne egpekeiling te liyupardu ne due hep-at ne pakpak diye te peka rin ne iling te pakpak te bayaku. Ka seini ne mananap due hep-at ne ulu wey imbehayan seini te katenged te pegmandu.
7 [xr]“Nataman, impakita ad man-e te Manama te ikeep-at ne mananap. Makaalat-halat seini wey subla ne makaaldek-haldek ne egtengtengan wey amana ne manekal. Putew se ngipen kayi ne derakel, ne due impamangeitan wey ingkeen, ne indi-diekan din ka nasame. Ware seini nekeiling te duma ne me mananap su duen ma sapulu ne sungey kayi.
8 [xr]“Taheed te migmemetmetan ku ka me sungey, nakita ku ne due migtubu ne deisek ne sungey diye te elat-elat dutu ne nakapabarut te tatelu ne sungey. Ka seeye se migtubu ne deisek ne sungey, due mata ne iling te mata te etew wey due be-be ne mapegpeggasal.
9 [xra][xrb]“Te pegpitew ku, iyan kud iya se impanahu ne me trunu,
wey migpinnuu diye te sabeka ne trunu seeye se Tapey e ne Due.
Ne eangkahi ka kumbale din wey ka bulbul rin.
Ne migkanlabkanlab ka trunu rin
wey hapuy ne egkalegleg ka me liggid kayi.
10 [xra][xrb]Ne due beuhan ne hapuy ne migtulayas diye te tangkaan din,
ne me libu-libu ka migpamakey kandin wey me minilyun ka nanasindeg diye te tangkaan din.
11 “Ne migpabulus a ka egpipitew su narineg ku ka sungey ne egpegpeggasal. Ne dutu, nakita ku ne innimatayan ka mananap wey indereetan ka lawa rin wey indegpak diye te migkanlabkanlab ne hapuy. 12 Ne in-awaan te geem ka duma ne me mananap piru insumpulan pad te malepet ka umul ran.
13 [xr]“Ne impakita te Manama keddi
ka migngaranan te anak te etew[fn] ne migginguma ne indumaan te gapun te langit.
Ne miggendiye sikandin diye te seeye se Tapey e ne Due
wey impeparani e diye te tangkaan din.
14 [xr]Imbehayan sikandin te geem,
katelesan wey katenged te migharian din
eyew egpamakayen sikandin te langun ne keet-etawan te nalein-lein ne tribu wey namuun te minsan hendei ne nasud wey linalahan.
Egpabulus ka peghari din wey ware katamanan.
Ne ware egpakarereet te migharian din.”
15 “Sikeddi si Danyil, migmasakit se geyinawa ku wey nabantalan te impakita keddi. 16 Imparaniyan ku ka sabeka te nanasasindeg diye wey mig-insa a kandin ke nekey ka malehet ne igpasabut te seini se langun. Ne migkahi sikandin, 17 ‘Seini se hep-at ne derakel ne mananap iyan ka hep-at ne Hari ne eglepew te kalibutan. 18 [xr]Piru te katammanan, ka keet-etawan te Amana ne Mabantug ne Manama, iyan egpaharien wey ware egtamanan te pegmandu dan.’
19 “Egkeupian a ne egpakanengneng ke nekey ka malehet ne igpasabut te seeye se igkeep-at ne mananap ne ware nekeiling du te duma wey amana ne makaaldek-haldek ne egtengtengan. Ne putew ka ngipen wey burunsi ka sulu, ne impamangeitan din wey ingkeen din ka narawi rin, ne indi-diekan din ka nasame. 20 Egkeupian a degma ne egpakanengneng ke nekey ka igpasabut meyitenged te sapulu ne sungey te seeye se igkeep-at ne mananap wey te sungey ne migtubu ne nakapabarut te tatelu ne sungey. Ka seini ne sungey due mata wey due be-be ne mapegpeggasal, ne hendue te madmaresen pad seini te duma ne me sungey. 21 [xr]Ne nakita ku ka seini ne sungey ne migpakig-ehet te keet-etawan te Manama, wey natalu rin sikandan. 22 [xr]Nataman, miggingume e wey migpinnuu diye te sabeka ne trunu seeye se Tapey e ne Due wey miggukum lapig te keet-etawan te Manama. Ne migginguma ka timpu ne iyan e eghari ka keet-etawan te Manama.
23 “Ne seini ka ingkahi te mig-insaan ku,
‘Ka igkeep-at ne mananap iyan ka igkeep-at ne migharian kayi te tane
wey lein seini te langun ne me migharian.
Eglusuran din ka intiru ne kalibutan
wey egdi-diekan din seini wey eglupeten.
24 [xr]Ka sapulu ne sungey iyan ka me Hari
ne egpuun te seeye ne migharian.
Egsubal kandan ka sabeka ne Hari
wey egkatalu rin ka tatelu te seeye se sapulu ne me Hari.
25 [xr]Eglalag sikandin te mareet meyitenged te Amana ne Mabantug ne Manama
wey egbaybayaran din ka keet-etawan te Manama
wey egsuman-suman sikandin ne egbalbalawan ka balaud wey ka nabatasan dan ne eggimuwen.
Ne egkasakup din ka keet-etawan te Manama seled te tatelu ne leg-un wey liware.
26 Te egkeimpusan e sika, eggingume e ka timpu ne eggukuman sikandin,
eg-aween e ka geem din, wey egdereetan en iya te ware egtamanan.
27 [xra][xrb]Ne igbehey ka geem wey katenged te peghari diye te keet-etawan ne in-alam te Amana ne Mabantug ne Manama,
wey eghari sikandan te langun ne peghari kayi te kalibutan.
Ka migharian dan ware katamanan
wey ka langun ne peghari egpamakey wey egpalintutuu kandan.’
28 “Ne seeye ka katamanan te taheinep ku, wey nabantalan a amana wey migmakalawag ad. Piru ware ku seeye iwangal-wangal.”
81 Te ikatelu ne leg-un te peghari ni Bilsasar, duen e man-e impakita te Manama keddi. 2 Diye te impakita keddi, diye e kun te ilis te weyig ne egngaranan te Ulay ne diye te Susa. Ka Susa ka iney ne siyudad ne sakup te prubinsya te Ilam. 3 Ne due nakita ku ne sabeka ne lukesan ne karniru ne migsasindeg diye te ilis te weyig. Due daruwa ne sungey kayi ne mallayat. Piru malmalayat ka dangeb ne sungey, wey malmalepet ka dangeb, ne ka malmalayat, namewuriyan migtubu. 4 Ne nakita ku ka karniru ne migdurula diye te iglineb, wey diye te igkahibang ne balabahan, wey diye te igkakawanan ne balabahan. Ne ware mananap ne egpakaatu wey ware egpakaawe puun te geem din. Purisu inggimu rin ka igkeupii rin wey migpegpeggasal meyitenged te pegkeetew rin.
5 Taheed te migsuman-suman a meyitenged dutu, sahuhune ne due miglepew ne lukesan ne kambing puun te iglineb. Innipanew rin ka intiru ne kalibutan ne ware nakaragket se paa te tane. Seeye ne kambing, due sabsabeka ne sungey diye te elat-elat te mata rin ne egpekeinniyat ne egpitawen. 6 Ne indula rin seeye se karniru ne daruwa se sungey ne nakita ku ne diye migsasindeg te ilis te weyig. Ne amana sikandin nabelu-belu te pegdula rin. 7 Te neumaan din e ka karniru, indula rin e patamtamani taman te nahepu e ka daruwa ne sungey kayi. Ne warad keseg te karniru te pegkuntere kandin wey napeled e seini diye te tane wey indi-diekan e te kambing. Warad iya sabeka ne nakapangabang te karniru puun te geem te kambing.
8 Ne amana migpegpeggasal te pegkeetew rin ka kambing. Piru te subla rin e ne migmaresen, natempug e ka sungey rin. Piru due lein ne hep-at ne sungey ne migsubal migtubu ne egpekeinniyat ne egpitawen, wey diye nakatinuru te hep-at ne pikungan te kalibutan. 9 Diye te sabeka ne sungey, due migtubu ne deisek ne sungey wey migmaresen amana diye te igkakawanan ne balabahan, wey diye te igsile, wey diye te tane te Israil.[fn] 10 [xr]Migmaresen pad iya seini taman te impangulug e kayi ka duma ne me sundalu diye te langit wey me bituen. Ne indi-diekan din e seini. 11 Migpeggasal sikandin ne madmaresen pad du te Pangulu te me sundalu diye te langit. Impasanggel rin ka aldew-aldew ne egtutungen ne pegpanubad wey indereetan din ka timplu. 12 Tenged te pegsupak din, imbehey e diye kandin ka me sundalu diye te langit wey ka aldew-aldew ne pegpanubad. Ne insawile din ka kamalehetan[fn] wey miglampus sikandin te langun ne eggimuwen din.
13 Ne nakarineg a te daruwa ne panalihan ne migpalalahey. Ka sabeka mig-inse diye te dangeb, “Ken-u buwa egkabunsuri egkeyitabu ka seeye se impakita te Manama wey kamenu buwa kaluhey? Ken-u buwa egkeimpusi ka pegpasanggel te aldew-aldew ne pegtutung te igpanubad, wey te pegsupak ne egpakarereet, wey te peg-ahew te timplu, wey te pegleig-leig te me sundalu diye te langit?”
14 Ne migtabak kandin ka dangeb ne panalihan, “Eggingumaan seini seled te 2,300 ne aldew wey marusilem, ne egkataman eglinisan e ka timplu.”
15 Taheed te egpipitew a te seeye se impakita te Manama keddi wey migpalemlem ke nekey ka igpasabut kayi, sahuhune ne due migsasindeg diye te tangkaan ku ne egpekeiling te etew. 16 [xr]Ne due laheng te etew ne narineg ku puun te Ulay ne weyig ne miggenendue, “Gabriil, ipasabut nu kandin ke nekey ka igpasabut te impakita te Manama kandin.” 17 Ne migparani si Gabriil keddiey, ne naaldek a wey miglangkeb a. Piru migkahiyan a nikandin, “Etew, keilangan ne egkasabut nu ne meyitenged te katammanan te kalibutan ka impakita te Manama keykew.”
18 Taheed te eglalag pad sikandin, warad kaligneepan ku te miglangkeb diye te tane. Piru inggen-genan a nikandin wey impasasindeg. 19 Ne ingkahiyan a nikandin, “Egnangenan ku sikeykew ke nekey ka egkeyitabu keureme ke igpaneem-neem e te Manama ka langet din, su ingkerew e sika te katammanan ne timpu.
20 “Ka lukesan ne karniru ne daruwa se sungey ne nakita nu, iyan impahunsilingan te me Hari te Midiyan wey Pirsya. 21 Ka lukesan ne kambing iyan ka Hari te Grisya, wey ka dakel ne sungey ne diye te elat-elat te mata rin iyan ka an-anayan ne Hari. 22 Ne seeye se hep-at ne sungey ne migsubal migtubu te seeye se natempug ne sungey, iyan ka hep-at ne migharian ne migpuun te nasud te an-anayan ne Hari. Piru kene iya egpekeiling ka karesen dan te an-anayan ne Hari.
23 “Te katammanan te peghari dan, te timpu ne suble e amana ka pegpakasale dan, eghari e degma ka sabeka ne Hari ne mabulut, mareet, wey mangngateu ne egpanlimbung. 24 Egkeyimu sikandin ne amana ne maresen piru kene ne tenged te kandin iya ne karesen. Ne makaaldek-haldek ka pegdereet din wey eglampus sikandin te langun ne eggimuwen din. Egdereetan din ka maresen ne me etew wey ka keet-etawan te Manama. 25 Tenged te katuenan din, eglampus sikandin te pegpanlimbung wey egdayanen din ka pegkeetew rin. Ne masulug ka me etew ne egtigkawen din egpangimatayi, wey eg-ehetan din ka Pangulu te me pangulu. Piru egdereetan sikandin, kene ne pinaahi te geem te etew, ke kene, te geem te Manama. 26 Egkatuman iya ka impakita te Manama keykew ne pegpeengked te maselem wey maapun[fn] ne pegpanubad, piru kene nu pa seini ipangguhud te minsan hentew su mananey mem pad seini egkeyitabu.”
27 Te neimpusan e seeye, sikeddi si Danyil, migmahuya a wey migderalu a te pila ne aldew. Te neulian ad, migpabulusan kud ka himu ne insalig te Hari keddi. Piru nabantalan a te impakita keddi te Manama wey ware ku seini nasabut.
91 Te seeye ne timpu, si Daryu ne matig-Midiya ne anak ni Aswiru iyan Hari te intiru ne Babilunya. 2 [xr]Te an-anayan ne leg-un te peghari din, sikeddi si Danyil, imbasa kud ka me baseen, ne due baseen dutu ne impakita te Magbebaye ne Manama diye ki prupita Hirimiyas. Ne dutun ku nanengnengi ne ka pegkahuhus te Hirusalim egkataman te pitu ne pulu (70) ne leg-un.
3 Ne dutu, migpangananey a te Magbebaye ne Manama pinaahi te peg-ampu, pegpuasa, wey pegsaluub te saku[fn] wey pegpamukbuk te abu te ulu ku. 4 Mig-ampu a wey migpangguhud a te me sale ney ne miggenendue, “He, Magbebaye ne Manama, maresen ka wey igkaaldek ne Manama. Intuman nu ka me saad nu wey impapitew nu te geyinawa ne kene egkabalbalawan seeye se miggeyinawa keykew wey migtuman te me suhu nu. 5 Nakasale key keykew te peggimu ney te mareet wey te pegsupak ney keykew, wey te pegbalahad ney te me suhu nu wey balaud. 6 Ware key migpammineg te me suluhuanen nu ne me prupita, ne insuhu nu ne egpakiglalag te me Hari ney, te me pangulu ney, te me kabuybuyahan ney, wey te langun ne etew te nasud. 7 Matareng ka, Magbebaye, piru mekeyilew-hilew key mule minsan kuntee. Mekeyilew-hilew key langun ne me etew lagkes ka keet-etawan te Huda wey te Hirusalim, wey ka me kabuhalan ni Israil ne intalagtag nu diye te marani wey diye te mariyu ne me inged tenged te pegsupak dan keykew. 8 Mekeyilew-hilew key Magbebaye ne Manama lagkes ka me Hari ney, ka me pangulu ney, wey ka me kabuybuyahan ney tenged su nakasale key keykew.
9 “Piru hiid-uwen wey mapasayluwen ka, Magbebaye ne Manama minsan se migsupak key keykew. 10 Ware key migpammineg keykew wey ke migtuman naa te me balaud nu ne imbehey nu kanami pinaahi te me suluhuanen nu ne me prupita. 11 Migsupak ka langun ne kabuhalan ni Israil te balaud nu, wey migpariyu key e, wey ware ney tumana ka inlalag nu. Tenged te pegpakasale ney, neyingumaan key te pegdilus wey peggukum ne nasulat diye te Balaud ni Muwisis ne suluhuanen nu. 12 Intuman nu ka ingkahi nu kanami wey te me pangulu ney, ne egpasalerepen key nikeykew te masumpit. Ne ware pad iya neyitabu kayi te ampew te tane ne egpekeiling te natamanan te Hirusalim. 13 Migginguma ka langun ne karereetan kayi te kanami sumale te nasulat te Balaud ni Muwisis, piru ware key red iya man-e migpangananey keykew eyew peg-engked te me sale ney, wey imbalahad ney ka kamalehetan. 14 Ne sikeykew Magbebaye ne Manama ka mig-andam te karereetan, wey impaneem-neem nu seini kanami tenged su matareng ka te langun ne eggimuwen piru ware key migtuman keykew.
15 “Na kuntee, sikeykew ka Magbebaye ne Manama ney, ne iyan migluwas te keet-etawan nu puun te Ihiptu pinaahi te geem nu, wey neyimu ka ne mabantug taman kuntee. Piru nakasale key wey miggimu te subla ne mareet. 16 Puun te pegkamatareng nu, migpeyid-u-hid-u key ne egkaawe e ka belu wey langet nu te Hirusalim, ka siyudad nu ne diye te matulus ne bubungan. Tenged te sale ney wey te mareet ne neyimu te me kabuybuyahan ney, inlemetan key te me etew ne nakalingut kanami wey inlemetan dan degma ka Hirusalim. 17 Purisu pammineha nu kuntee Manama ka peg-ampu wey pegpeyid-u-hid-u ku isip suluhuanen nu. Ne eyew egkareyrey ka, ay-ayari nu[fn] ka timplu nu ne nahuhus e. 18 E Manama ku, pammineha key wey pitawa nu ka keyirapan ney wey ka pegkahuhus te siyudad nu. Kene ne iyan egpuunan ne egpangananey key keykew su matareng key, ke kene, puun su amana ka ne hiid-uwen. 19 Pammineha key Magbebaye ne Manama, pasayluwa key, wey bulihi key e nikeykew. Para keykew Manama ku, kene kad lamu-lamu tenged su ka siyudad nu wey ka keet-etawan nu, ingngaran ma te ngaran nu.”
20 Migpabulus a ka eg-ampu wey egpangguhud te sale ku wey te sale te keet-etawan ku ne me kabuhalan ni Israil. Migpangananey a te Magbebaye ne Manama ku ne igpalibed din ded igpasasindeg ka matulus ne bubungan din. 21 [xr]Taheed te eg-ampu e pad, nakita ku si Gabriil ne miglayang peendini te keddi. Sikandin ka nakita ku dengan diye te taheinep ku. Timpu seeye te pegpanubad te maapun. 22 Migparani sikandin keddi wey migkahi, “Danyil, miggendini a eyew egpasabuten ka wey egpataheen meyitenged te impakita te Manama keykew. 23 Te sikan ke pad migbunsud ka egpangananey te Manama, intabak kad e nikandin. Ne sika iya ka innendini ku eyew te pegguhud keykew meyitenged kayi, tenged su amana ka geyinawei te Manama. Purisu pammineg ka su eyew egkasabut nu ka impakita keykew.
24 “Ingkerew te Manama ne 490 ne leg-un ne egkataman e ka peggimu te sale te me etew wey te matulus ne siyudad din. Egpasayluwen e sikandan eyew igpeyingume e te Manama ka katareng ne ware egtamanan, wey eyew egkapamalehetan e ka impakita te Manama wey ka inlalag te prupita, wey eyew igpakahalad e man-e ka timplu te Manama.[fn] 25 Keilangan ne egkatahaan nu wey egkasabut nu ne eglihad pad ka 49 ne leg-un puun te pegkahi te Manama ne igpasasindeg ded ka Hirusalim, taman te eglepew e ka in-alam din. Ne eglihad pad man-e ka 434 ne me leg-un human egpakasasindeg ka Hirusalim ne due plasa wey matikang wey maluag ne alad ne batu. Piru timpu seini te due samuk. 26 Pegkeimpus te sika ne me leg-un, eggimatayan e ka in-alam te Manama wey hendue te ware neimpusan din. Egguhusen te me sakup te Hari ne egginguma ka siyudad wey ka timplu, piru egginguma ka katamanan kayi ne egpekeiling te baggiyu. Ne egpabulus taman te katamanan ka gubut su ingkerew e te Manama ka karereetan. 27 [xr]Seeye ne Hari eggimu te maresen ne kasabutan te masulug ne me etew seled te pitu ne leg-un. Piru te peglihad te tatelu ne leg-un wey liware, egpasanggelen din ka pegpanubad wey peghalad. Ne egtahu sikandin te sabeka ne makaalat-halat ne ‘talagdereet ne lilinditi’ diye te timplu. Egpabulus seini taman te eggingume e ka katammanan ne intahahe te Manama kandin.”
101 Te ikatelu e ne leg-un te peghari ni Hari Siru diye te Pirsya, due lalag ne impanengneng ki Danyil ne migngaranan ded ki Biltisasar. Malehet seeye wey meyitenged te dakel ne gubut. Nasabut seeye ni Danyil su impakita ma te Manama seeye kandin.
2 Te seeye ne timpu, sikeddi si Danyil, miglungku seled te tatelu ne simana. 3 Wara a migkeen te mananam ne egkakeen wey wara ad iya miggeram te ngalap wey ke binu naa. Wara a degma migpanahu te peemut diye te lawa ku seled te tatelu ne simana.
4 Te igkararuwa ne pulu wey hep-at (24) ne aldew te an-anayan ne bulan, taheed te migsasindeg a diye te ilis te dakel ne Weyig ne Tigris, 5 [xr]due nakita ku ne etew ne migsaluub te hinabel wey migtetabed te neelin ne bulawan. 6 Egpekeiling ka lawa rin te mahal ne batu ne egngaranan te biril wey egpekeiling kasil-ew te kilat ka ulaula rin. Ne ka mata rin egpekeiling te migsiha ne me sulu wey ka belad din wey ka paa rin egpekeiling te impasilak ne burunsi. Ka laheng din egpekeiling te laheng te masulug ne etew.
7 Sikeddi de ka nakakita te impakita te Manama wey ware mule ka me duma ku. Piru inningumaan sikandan te liyas, sikan naa ka namallahuy e sikandan wey miggeles. 8 Purisu sikeddi naan de ka nasame wey ka nakakita te kein-inuwan ne impakita te Manama. Ne dutu, nawaraan ad te keseg wey migmakalawag e ka ulaula ku. 9 Ne narineg ku ka etew ne miglalag. Taheed te migpammineg a kandin, napeled a wey warad kaligneepan ku te nakalangkeb diye te tane. 10 Ne dutu, due migsamsam keddi ne iyan egpuunan ne nakapanimbuel a wey nakatukud se me belad ku diye te tane ne egkelkelen pad.
11 Ne ingkahiyan a nikandin, “Danyil ne inggeyinawaan amana te Manama, sasindeg ka wey pammineha nu ay-ayari ke nekey ka iglalag ku keykew su impeuyan a kayi keykew.” Te peglalag din kayi keddi, migsasindeg ad ne egkelkelen pad.
12 Ne migkahi sikandin, “Kene ka kaaldek Danyil, su puun pad te an-anayan ne aldew te peggeram nu te pegsabut wey te pegpariralem te pegkeetew nu diye te tangkaan te Manama, indineg e ka pegpangananey nu. Miggendini a isip tabak te pegpanganey nu. 13 [xr]Imbalabahan a te mareet ne panalihan ne migbulig te Pirsya[fn] seled te daruwa ne pulu wey sabeka (21) ne aldew. Ne nataman, miggingume e si Migil ka egbulig keddi—sabeka sikandin te me pangulu te me panalihan. Ne in-engkeran ku sikandin diye duma te mareet ne panalihan ne migbulig te Pirsya. 14 Ne kuntee, miggendini a eyew te pegpasabut keykew meyitenged te egkeyitabu keureme te me karumaan nu te Israilita. Su meyitenged te egkeyitabu keureme ka impakita te Manama.”
15 Te peglalag din dutu, mig-usengul a wey neummew. 16 Ne due hendue te etew ne migsamsam te bibig ku, ne nakalalag ad e. Diye sikandin migsasindeg te tangkaan ku wey migkahiyan ku sikandin, “Ahalen, amana ne mareet ka eggeramen ku wey nawaraan a te keseg tenged te nakita ku. 17 Na, egmemenu e naa se suluhuanen nu ne egpakiglalag keykew te warad ma keseg ku wey hendue te kena ad egpakaheheyinawa?”
18 Ne insamsam ad man-e te seeye se hendue te etew wey imbehayan a nikandin te keseg. 19 Migkahi sikandin, “Inggeyinawaan ka amana te Manama, purisu kene ka kaaldek wey ka keupianan egduma keykew. Pakannekal ka wey bagget-bagget ka.”
Te nalalag din e seeye, migmanekal ad wey migkahi, “Lalag ke pa ahalen su imbehayan a nikeykew te keseg.”
20 Ne migkahi sikandin, “Keilangan ne eglibed a egpakig-ehet te mareet ne panalihan ne migbulig te Pirsya. Te egpekeimpus ad ka egpakig-ehet, egginguma ka panalihan ne migbulig te Grisya. Piru nakataha ke naa ke mania te miggendini a keykew? 21 Iyan ku innendini ka egnangen keykew ke nekey ka nasulat te libru te kamalehetan. Na, te timpu ne migpakig-ehet a te seeye se maddeet ne panalihan, warad iya lein ne migbulig keddi, ke kene, si Migil re iya—ka panalihan ne migtameng te Israil.
111 Te an-anayan ne leg-un te peghari ni Daryu ne matig-Midiya, sikeddi mismu ka migbulig wey miglig-en ki Migil.”
2 “Ne kuntee igpanengneng ku keykew ka malehet: duen pad tatelu ne Hari ne eghari diye te Pirsya, ne duen pad igkeep-at ne subla pad ne meyaman du te duma. Te egmaresen e sikandin pinaahi te karatuan din, egbaggeten din ka langun te pegkuntere te migharian te Grisya. 3 Ne due egginguma dutu ne maresen ne Hari ne egmandu te dakel ne migharian wey eggimu te minsan nekey sumale te igkeupii rin. 4 Te egmaresen e sikandin, egkareetan e ka migharian din wey egkabaad e seini te hep-at ne baad, piru kene ne kabuhalan din ka egsubal kandin eghari. Ne ka me Hari ne egsubal kandin, kenad egpekeiling kandin karesen. Ka malehet, eg-aween e ka migharian din wey igpamehey e seini diye te duma.
5 “Ne ka Hari te Ihiptu, egmaresen e piru due sabeka te me upisyal rin ne egmadmaresen pad kandin wey eghari te dakel ne peghari. 6 Peglihad te masulug ne me leg-un, eggimu te kasabutan ka Hari te Ihiptu wey ka Hari te Sirya. Igpaasawa te Hari te Ihiptu ka anak din ne malitan te Hari te Sirya isip tuus te kasabutan. Piru kene egkaluhey ka sika ne pegsabeka su eggimatayan ma ka malitan lagkes ka iglukes wey ka anak. Ne lagkes degma ka me suluhuanen ne migduma kandin. 7 Te seeye ne me timpu, sabeka te me karumaan te malitan ka egkeyimu ne Hari diye te Ihiptu. Eglusuran din ka Sirya wey eglasuran din ka malig-en ne ugpaan te Hari wey egkareeg din sikandan. 8 Eg-uyanen din diye te Ihiptu ka me larawan ne me manama ran wey ka me mahal ne ubab dan ne hinimu puun te bulawan wey pelata. Seled te pila ne leg-un kene sikandin eglusud te Hari te Sirya. 9 Ne egkataman, eglusuran te Hari te Sirya ka migharian te Ihiptu, piru egpekeuli de sikandin te nasud din.
10 “Ne egpangandam ka me anak ne me lukes te Hari te Sirya te pegbubunu wey eglibulung te susuluhi ne me sundalu. Eglusud sikandan ne egpekeiling te baggiyu ne kene egkapahenan taman diye te malig-en ne ugpaan te me kuntere. 11 Tenged te kabelu te Hari te Ihiptu, egsukul sikandin te Hari te Sirya wey egkatalu rin ka masulug ne me sundalu kayi. 12 Te natalu rin e ka susuluhi ne me sundalu, egpegpeggasal e sikandin wey libu-libu pad ka egpangimatayan din. Piru kene sikandin egpakapabulus ne egpanpanalu.
13 “Peglihad te pila ne me leg-un, impamasalug pad te Hari te Sirya ka me sundalu rin du te seeye se an-anayan. Ne egkataman, eglusud e sikandan ne nakumplitu te me panganiban. 14 Te sika ne timpu, masulug ne me etew ka egpakigkuntere te Hari te Ihiptu. Apil en iya ka me duma nu Danyil ne me Israilita ne mabbulut. Eggimuwen dan seini eyew egkatuman ka impakita te Manama piru kene sikandan eglampus. 15 Ne eglusuran te Hari te Sirya ka sabeka ne siyudad ne sakup te Ihiptu ne naay-ayaran te eg-alad. Ne migpatetamundu te tane ka me sundalu rin diye te impabunsuran te alad eyew egkabayaan dan te eglusud. Ne kene egpakasukul ka me sundalu te Ihiptu wey minsan seeye se me bahani su warad keseg dan ne igpakasukul. 16 Purisu sikandin se miglusud te Hari te Ihiptu eggimu te minsan nekey ne igkeupii rin wey ware iya egpakasukul kandin. Ne minsan ka Israil, ka Mateles ne Tane ne insaad te Manama, egsakupen din pad iya wey due geem din te pegdereet kayi.
17 “Egplanu ka Hari te Sirya te peglusud te Ihiptu ne eggamiten ka langun ne me sundalu rin. Ne egpakigsabeka sikandin wey igpaasawa rin ka anak din ne malitan te Hari te Ihiptu eyew te pegdereet te migharian din piru kene eglampus ka Hari te Sirya. 18 Ne egkataman, eglusuran din ka nangugpe diye te ilis te dahat wey masulug kandan ka egsakupen din. Piru egkatalu sikandin te sabeka ne pangulu ne egpasanggel te kandin ne pegkatampeleen wey igpalibed diye te kandin ka pegkatampeleen din. 19 Purisu eg-uli sikandin diye te inged din mismu ne nalingutan te malig-en ne alad. Piru egkatalu sikandin wey sikan en iya ka katammanan din.
20 “Ka egsubal kandin ne Hari egsuhu te sabeka ne etew ne egpamehes te pegpabayad te buwis eyew egkatimulan ka karatuan te migharian din. Piru seled te pila ne me aldew egkapatey sikandin piru kene ne pinaahi te belu wey ke gubut naa.”
21 “Ka egsubal man-e kandin, ware pulus ne etew wey ware katenged ne egkeyimu ne Hari. Egtigkew sikandin eglepew wey eg-angkenen din ka migharian pinaahi te peggulu. 22 Masulug ne sundalu ka egguleen din te egpangimatey lagkes ka pangulu te me talagpanubad. 23 Puun te timpu te migpakigsabeka sikandin te duma ne me nasud, migpanlimbung e sikandin wey egkeyimu sikandin ne maresen duma te pila-pila ne me etew rin. 24 Egtigkawen din te eglusud ka matubung ne inged diye te prubinsya wey eggimuwen din ka ware neyimu te kabuybuyahan din dengan. Egba-baaren din diye te me sakup din ka langun ne naahew rin puun te bunuanan. Egsuman-suman sikandin ne eglusud te me lungsud ne due malig-en ne alad. Piru seini se langun kene egkaluhey.
25 “Duma te masulug ne me sundalu rin, migbagget-bagget sikandin ka egkuntere te Ihiptu. Piru egsukul kandan ka Hari te Ihiptu duma te masulug wey malig-en ne me sundalu. Piru egkatalu ka Hari te Ihiptu tenged su eglimbungan sikandin te Hari te Sirya. 26 Sakup din mismu ka egdereet kandin, purisu egkatalu ka me sundalu rin wey masulug kandan ka egpatey. 27 Eg-atubang seini se daruwa ne Hari piru ka tagse sabeka egpakannekal ne egsuman-suman te mareet wey egpeub-ubatey sikandan se daruwa. Piru kene egkatuman ka insuman-suman dan tenged su ka katammanan egginguma sumale te intahahe te Manama. 28 Eg-uli ka Hari te Sirya diye te inged din ne egpanguyan te dakel ne karatuan. Te diye din e te deralanen, egtulan sikandin diye te tane te Israil, wey egdereetan din ka eleg ne pegsimba te Manama. Eggimuwen din ka igkeupii rin, ne henduen pad sikandin egleus diye te inged din.
29 “Te intahahe ne timpu, eglibed e man-e ka Hari te Sirya diye Ihiptu eyew te peglusud kayi, piru ka egkeyitabu, kenad e ne iling te an-anayan. 30 Su egmanguntud te barku ka me matig-Ruma ka egpakig-ehet te Hari te Sirya wey egkaliyasan sikandin. Ne eg-isues e sikandin ne egkabelu-belu. Te diye pad sikandin te deralanen peendiye te Sirya, egtamtamanan din te egbayad-bayad ka keet-etawan te Israil ne egtuman te matulus ne kasabutan, ne eglapihan din mule seeye se kene egtuman kayi. 31 [xr]Egsuhuen te Hari te Sirya ka me sundalu rin te peglindit te timplu, ka nalingutan te malig-en ne alad. Eg-aween din ka aldew-aldew ne pegpanubad wey egtahuan din te sabeka ne makaalat-halat ne ‘talagdereet ne lilinditi.’ 32 Egguluan din seeye se ware migtuman te matulus ne kasabutan. Piru ka me etew ne nekeila te Manama ran, maresen ne egpakig-ehet kandin. 33 Ka seeye se me matagseb, migbulig ne egpasabut te masulug ne etew minsan egpangimatayan sikandan pinaahi te kampilan wey ke egtutungen naa. Ka duma egpandakepen wey eg-ahawan te kasangkapan seled te malepet ne timpu. 34 Te timpu te pegbayad-bayad kandan, deisek de ka egkarawat dan ne bulig wey masulug ka me etew ne egduma kandan ne egmapitew-pitew re. 35 Ka duma te me matagseb, egbaybayaran su eyew egmatulus wey egmalinis sikandan taman te katammanan ne timpu ne iyan ka intahahe te Manama.
36 [xra][xrb]“Eggimuwen te Hari te Sirya ke nekey ka igkeupii rin. Migpeggasal sikandin te pegkeetew ne labew sikandin te langun ne manama wey miglalag sikandin te makaaldek-haldek ne pegbaley-baley kuntere te Manama ne labew te langun ne me manama. Egmalampusen sikandin taman te egkeepus e ka langet te Manama. Su ke nekey ka intahahe, egkeyitabu iya. 37 Kene din e egling-lingeen ka me manama te kabuybuyahan din wey ka seeye se inggeyinawaan amana te me malitan, wey ka duma pad ne me manama su egpeggasal sikandin ne labew rin te langun. 38 Piru iyan din de egtahuren ka manama ne migpangabang te me siyudad ne nalingutan te mallig-en ne me alad, ne iyan ka manama ne ware neileyi te me kabuybuyahan din. Eghalaran din te bulawan, pelata, mahal ne me batu, wey duma pad ne mahal ne me dasag. 39 Eglusuran din ka me siyudad ne nalingutan te mallig-en ne me alad pinaahi te pegbulig te lapu ne manama. Ne egkabantug seeye se me etew ne migdawat kandin. Eggimuwen din sikandan ne me talagmandu te masulug ne me etew wey egbehayan din sikandan te tane isip dasag.
40 “Te timpu te katammanan, egpakig-ehet ka Hari te Ihiptu te Hari te Sirya. Piru egsukul kandin ka Hari te Sirya duma te langun ne geem din wey eggamit sikandin te me kerumata, me kudde, wey me barku. Egpekeiling sikandin te baggiyu ka eglusud te me nasud wey egdereetan din seini. 41 Eglusuran din degma ka tane te Israil wey masulug ka me etew ne egpatey. Piru egpakapallahuy ka Idum, ka Muwab, wey ka me pangulu te Amunihanen. 42 Eglusuran din ka masulug ne me nasud wey kene iya egpakaalihu ka Ihiptu. 43 Egkariralem te geem din ka karatuan ne me bulawan, pelata, wey me mahal ne kasangkapan te Ihiptu. Egkasakup din e degma ka Libya wey ka Itiyupiya. 44 Piru due me guhuren ne egpuun diye te igsile wey diye te igkahibang ne balabahan ne nakapabantal kandin. Purisu eggipanew sikandin ne egpangebel-ebel se langet eyew te pegdereet wey te peggule pegpangimatey te masulug. 45 Ne egpasasindeg sikandin te balungbalung din te pegkahari diye te elat-elat te dahat wey te bubungan ne napes-ekan te timplu. Minsan pad due, egginguma kandin ka kamatayen ne warad iya egpakabulig kandin.”
121 [xra][xrb]“Te seeye ne timpu, eglepew si Migil, ka maresen ne pangulu te me panalihan ne iyan ka talagtameng te keet-etawan te Israil. Ne egginguma ka timpu te samuk ne ware pad iya neyitabu bunsud te duen e nasud taman te sika ne timpu. Piru egkaluwas ka duma nu ne me keet-etawan ne nasulat se me ngaran diye te Libru te Manama. 2 [xr]Masulug te seeye se nammatey ne inlebeng e, ne egkengeuyag. Ka duma kandan egbehayan te umul ne ware egtamanan wey ka duma kandan egpakarawat te ware egtamanan ne pegkeyilew. 3 Ka seeye se me matagseb, egsiha iling kalayag te langit. Ka seeye se nakabagget te masulug ne etew ne egmatareng, egsiha iling te me bituen taman te ware egtamanan.
4 [xr]“Piru Danyil, kene nu pa ipangguhud ka lalag te seini ne baseen wey kene nu pa belata taman te katammanan ne timpu. Masulug ne etew ka eggendiye te minsan hendei eyew te pegsabut due.”
5 Te pegpitew ku, duen e man-e nakita ku ne daruwa ne etew ne migsasindeg diye te tagse ilis te weyig. 6 Mig-inse ka sabeka kandan te seeye se migsaluub te hinabel ne migsasindeg diye te ampew te weyig ne migkahi, “Mamenu pad kaluhey ka katammanan te seini se me kein-inuwan?”
7 [xra][xrb]Ingkayew te etew ne migsaluub te hinabel ne migsasindeg diye te ampew te weyig ka me belad din wey narineg ku sikandin ne migpahunlibet te ngaran te Manama ne ware egpatayan. Migkahi sikandin, “Egkatuman sika peglihad te tatelu ne leg-un wey liware, ke egkataman en iya ka pegdereet te keet-etawan te Manama.”
8 Narineg ku ka tabak din piru ware ku nasabut, sikan naa ka mig-insa a kandin, “Ahalen, nekey naan e iya ka egtamanan te seini se langun?”
9 Migtabak sikandin ne miggenendue, “Hipanew kad Danyil su ka tabak te inse nu kene pad igkapanengneng taman te katammanan ne timpu. 10 [xr]Ne egmatulusen wey eglinisan te Manama ka masalig ne etew, piru ka me maddeet egpabulus ne eggimu te mareet wey ware sabeka kandan ne egpakasabut. Piru seeye se me matagseb egpakasabut mule.
11 [xr]“Puun te timpu ne igpasanggel e ka aldew-aldew ne peghalad, ne iyan sika se pegtahu te makaalat-halat ne ‘talagdereet ne lilinditi’, eglihad pad ka 1,290 ne me aldew. 12 Keupianan te seeye se egtetahad wey egpekeuma te katammanan te 1,335 ne me aldew.
13 “Piru sikeykew Danyil, pabulus ka ne matinumanen taman te katamanan. Egpatey ka piru eg-uyahen ke red te katammanan ne timpu eyew te pegdawat te dasag ne intahahe keykew.”
1:2 Te Hibruwanen: Sinar, ka duma ne ngaran te Babilunya.
1:12 Te Hibruwanen iyan igpasabut kayi se langun ne egkakeen ne egpuun te pinamula.
2:2 Te Hibruwanen: me Kaldiya.
2:4 Aramayik ka inggamit ne linalahan bunsud te seini ne birsikulu taman te katamanan te kapitulu 7.
3:15 Te Hibruwanen: hentew ka manama ne egpakapaawe kaniyu te belad ku.
3:17 Te Hibruwanen: belad nu.
3:25 Te Hibruwanen: anak te me manama.
4:13 Te Hibruwanen: matulus ne talagbantey.
5:2 Te Hibruwanen: amey.
5:10 Te Hibruwanen: kabalbalawan ka batek.
5:27 Te Hibruwanen: Intimbang ka diye te timbangan wey nakita ne kulang.
7:2 Te Hibruwanen: hep-at ne kalamag te langit.
7:13 Klaru ne ka seini ne anak te etew, kene ne lerew re due ne etew. Diye te Iyam ne Panugtulen, migngaranan ni Hisus ka pegkeetew rin te “Anak te Etew”.
8:9 Te Hibruwanen: ka mateles.
8:12 Te Hibruwanen: indegpak diye te tane ka kamalehetan.
8:26 Alas tris peendiye te alas singku. Te Hibruwanen: marusilem.
9:3 Iyan igpasabut kayi ka meitem wey egdehes ne manggad ne inggimu puun te bulbul te kambing ne igsaluub te timpu te peglungku wey ke eg-inniyug naa te sale.
9:17 Te Hibruwanen: tenged keykew Magbebaye ne Manama, ipalayag nu ka ulaula nu.
9:24 Te Hibruwanen: matulus ne inged.
10:13 Te Hibruwanen: migsasindeg kayi te tangkaan ku ka prinsipi te migharian te Pirsya.
1:2 2Har 20:17‑18; 24:10‑16; 2Kru 36:10; Isa 39:7‑8
7:13 Mat 24:30; 26:64; Mar 13:26; 14:62; Luk 21:27; Imp 1:7,13; 14:14
9:27 Dan 11:31; 12:11; Mat 24:15; Mar 13:14
11:31 Dan 9:27; 12:11; Mat 24:15; Mar 13:14
12:1b Mat 24:21; Mar 13:19; Imp 7:14; 12:7
This page last updated: 28-Dec-2019
This draft is copyright SUMALCA © 2009-2017
