Matigsalug Manobo Healthbooks

Previous Healthbook   Up to main Healthbooks page   Next Healthbook

Nekey-a ka kahew?

Kahew

Germs

Migpeppepala si Inuk diyet lama te baley ran ne bayew marani te tebesalan dan.

Picture from Book 1-07.png

Miglihawang ka asawa rin ne si Lolita ka migpupu te sabekan tebesal ne eggulayen dan.

Due nakita rin ne tebesal ne naperi wey miggab-un e.

Ne migkahi si Inuk te, “Sumsumana niyu ka immegguhurey ta meyitenged te pegpanlu-lu te belad eyew te peggimatey te kahew.”

Ne migtabak si Lolita te, “Nakasuman-suman e man ded.”

Ne migkahi e man-e si Inuk te, “Seini se gab-un, sabekan kalasi te kahew.”

Ne migpangguhud e man-e si Inuk te, “Ka kahew, keneg kakita su deisek amana, piru keg masalig e sikandan, egpakareralu kid e.”

Picture from Book 1-08.png

Ne migkahi si Lolita te, “Egpekeiling buwa sika te sabekan tipaka te paley ne igdampil diyet lihawangan, ne emun ke dakel ka paley ne igdampil, mahaan de egkakita?”

Ne migtabak ka asawa rin ne migkahi te, “Malehet sika.”

Diye te suman-suman ni Lolita, iyan bes ingkendue te tebesal ne inggab-un.

Ne migkahi si Inuk te, “Due kahew te minsan hendei, minsan kene tag kiteen sikandan.

Picture from Book 1-09.png

Sikandan kag puunan te makaalat-halat ne dalu iling te pulmunya, tipdas, eg-iindes, wey tibi — ka amana igkasumpiti wey igpamatey te me etew ne dalu.”

Ne migpabulus si Inuk kag pangguhud neg kahi te, “Masulug ne me kahew kag puunan te dalu neg puun te tei wey ihi.

Sika ne me kahew, egkeuyan te me langew neg puun te tei.

Picture from Book 1-10.png

Ka langew ka egpekeuyan te kahew diye teg keenen ta emun keg latunan dan.”

Kahi ni Inuk te, “Egseled ka me kahew te lawa ta emun keg keen ki te keenen ne miglatunan te langew wey egpakareralu kid.”

Ne mig-inse si Lolita, “Nekey-a kag gimuwen ta eyew keneg kahalinan ka duma te kahew?

Picture from Book 1-11.png

Su kena ag keupian neg panderalu ka me anak ta.”

Ne migtabak si Inuk te, “Keilangan ne kene kig pangindes wey egpangihi diye te weyig wey diyet sebseb neg kuan ta teg keinum, wey ke marani naa te me baley wey ke hendei kag pangekelahan te me bate.

Keilangan ne dueg kateil neg indesan te me etew su eyew kenen malindit ka weyig neg inumen ta wey kag pangekelahan te me bate.”

Ne migpabulus si Inuk kag pangguhud te, “Ispurtanti amana neg pangimu ki te liyuan neg indesan wey eg-ihian.

Ne keilangan ne igpariyu te weyig wey baley ka liyuan, wey keilangan degma neg supaan su eyew ware langew neg pakaseled.”

Picture from Book 1-12.png

Ne migpabulus man-e si Inuk kag panulu ne miggenendue te, “Kag panebbun ka egpekeyimatey te kahew kayit belad ta su sika ka paligkatan te keilangan neg panlu-lu ki te me belad ta ke diye ki egpuun te liyuan wey teg andam teg keenen.

Picture from Book 1-05.png

Puun due, kene ki egpakareralu su kene ma egpakaseled ka kahew diyet lawa ta.”

Ne migkahiyan ni Inuk ka asawa rin te, “Emun keg andam ka teg keenen, keilangan neg bunbunan nu kag keenen eyew keneg kalatunan te langew.

Picture from Book 1-13.png

Wey keilangan degma ne wey egsubbaa ke mahaan egkeena, su emun keg kaluhey e, duen e kahew neg pekeugpe.”

Ne migtabak si Lolita te, “Kene ma amanan malehen seini neg gimuwen.”

Ne migkahi man-e sikandin te, “Malemu re seini neg gimuwen eyew egpakapariyu ki wey ka me bate puun te me dalu.”

Puun dutu, migpangimu e ensi Inuk te liyuan duma te me etew diye te kandan ne bariyu su eyew kenad egpangindes ka me etew wey egpangihi diye te lihawangan.

Picture from Book 1-14.png

Ne tenged due, warad amana langew.

Wey kenad amanag panderalu ka me etew diye te inged dan su ka weyig dan wey ka sapiling dan, kenad ne malindit.

Me inse ke nekey ka natuenan

Mamenua ka kahew?

Delikaddu naa ka kahew wey ke kene? Mania?

Nekey-a ne paahi neg pakahalin ka kahew kayi te kanta?

Nekey-a ka eggimuwen ta su eyew kene kig galinan te kahew?

Me tabak te me inse

Kene amanag kakita sikandan tenged su amanan dereisek (Lukib 21) piru minsan hendei re sikandan nekeugpe. (Lukib 23)

Uya, egpakabehey sikandan te makaaldek-haldek ne dalu wey egpekeyimatey man-e. (Lukib 25)

(a) Pinaahi te peg-indes wey peg-ihi te minsan hendei neg puunan te eg-inumen ne weyig wey ke diye naa te marani te me baley ta neg panlatunan te me langew. (Lukib 27, 31)

(b) Pinaahi man-e te keneg panlu-lu te belad keg pekeimpus kag indes wey keg ihi wey te sikan pad eg-andam te pegkeen wey keg keen. (Lukib 33)

(c) Pinaahi te pegkeen teg latunan te me langew. (Lukib 27)

(a) Pinaahi te peggimu te liyuan eyew eg-indesan. (Lukib 31)

(b) Keneg indes wey eg-ihi diyet weyig, sebseb wey teg ligkatan te me weyig, wey diyet marani te me baley. (Lukib 31)

(c) Pinaahi te pegpanlu-lu te me belad. (Lukib 31)

(d) Pinaahi man-e te pegbunbun teg keenen eyew keneg latunan te me langew, ne wey egsubbaa ke mahaan egkeena. (Lukib 35)