Glossary Concordance Topical concordance
Chapter 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Cross References Footnotes
Ka Sulat ni Pablu te Matig-Ruma impeendiye din te me Hudiyu wey te kene ne me Hudiyu ne egpalintutuu wey egsalig ki Hisu Kristu. Insulatan din sikandan eyew egpakaandam te pegbebentaan din ne pegpanumbaley diye te kandan. Migplanu si Apustulis Pablu ne egtrabahu duma te me Kristuwanen diye te kene de egkaluhey, ne egkataman eggendiyad sikandin te Ispanya pinaahi te bulig dan. Migsulat sikandin eyew te pegpangguhud meyitenged te pegsabut din te pegpalintutuu te Kristuwanen wey te aldew-aldew ne peg-ugpe isip me Kristuwanen. Ka seini ne baseen, nasulatan te kumplitu ne pegpasabut ni Pablu meyitenged te guhuren din.
Impangemusta rin ka migmalintutuu diye te Ruma, wey impangguhuran din te in-ampuan din sikandan. Pegkapenga rue, ingguhud e ni Pablu ka uluwan te sulat din, “Su pinaahi te Meupiya ne Panugtulen, impanengneng te Manama ke immenu rin te eg-isip ne matareng ka me etew.” (1:17a). Ka langun ne etew, Hudiyu ma wey se kene, keilangan ne egkeyimu ne matareng diye te tangkaan te Manama pinaahi te pegpalintutuu ki Hisu Kristu.
Ka seup ne impangguhud ni Pablu iyan ka iyam ne umul pinaahi te pegsabeka ki Kristu ne diye egpangkus te iyam ne rilasyun diye te Manama. Duen e keupianan te migmalintutuu duma te Manama wey inluwas sikandan pinaahi te geem te Panisingan te Manama puun te geem te sale wey te kamatayen. Te kapitulu 5-8, migpangguhud si Pablu meyitenged te tuyu te Balaud te Manama wey te geem te Panisingan te Manama due te migmalintutuu.
Migpakannekal si Pablu ne egkatabak din ka inse ke egmenuwen ne egpakatupu ka me Hudiyu wey ka kene ne me Hudiyu te planu te Manama para te langun ne etew. Impasabut ni Pablu ne baad e te planu te Manama ne ka peggubabe te me Hudiyu te kene de egkaluhey diye egpangkus te igpakawali ka Meupiya ne Panugtulen diye te kene ne me Hudiyu. Piru meyitenged te peg-alam te Manama te me Hudiyu, indakelan din ded sikandan te geyinawa tenged te saad din te kaap-apuan dan. Puun kayi, ka langun ne etew egpakarawat te geyinawa wey hid-u te Manama pinaahi ki Kristu Hisus.
Te katammanan, migpanengneng si Pablu ke egmenuwen te peg-ugpe isip Kristuwanen, labew en iya te paahi te pegparawdawatey wey pegpaheyheyinaweey te tagse sabeka. Inlagkes din degma ka me uluwan iling te pegpamakey te Manama, ka katungdanan ne keilangan ne eggimuwen te me Kristuwanen diye te gubirnu wey te tagse sabeka, wey ka me inse meyitenged te kunsinsya. In-epus ni Pablu ka sulat din pinaahi te pegpangemusta rin wey te me duma rin, wey te pegsaye din te Manama.
Igpewun-a wey uluwan \ior 1:1‑17\ior*
Migkeilangan ka etew te kaluwasan \ior 1:18–3:20\ior*
Ka paahi te Manama te pegluwas te etew \ior 3:21–4:25\ior*
Ka iyam ne umul due te ki Kristu \ior 5:1–8:39\ior*
Ka planu te Manama meyitenged te Israil \ior 9:1–11:36\ior*
Ka peg-ugpe te Kristuwanen \ior 12:1–15:13\ior*
Ka katammanan wey me pangemusta \ior 15:14–16:27\ior*
11 Sikeddiey si Pablu ka migpeuyan kayi. Uripen a ni Hisu Kristu wey in-alam a ne egkeyimu ne apustulis eyew egwali te Meupiya ne Panugtulen 2 ne insaad dengan te Manama pinaahi te me prupita diye te Matulus ne Kasulatan. 3 Ka Meupiya ne Panugtulen, meyitenged sika te Anak din ne si Hisu Kristu. Ne sumale te kandin ne pegkeetew, kabuhalan sikandin ni Dabid. 4 Ne meyitenged te pegkamatulus din isip Manama,[fn] impakita te Amey ne Anak din ka Magbebaye ta te peg-uyag kandin pinaahi te geem din. 5 Pinaahi ki Kristu wey eyew egkareyrey sikandin, neyimu key ne apustulis tenged te keupiya te Manama eyew egpanulu te langun ne etew ne egpalintutuu wey egtuman kandin. 6 Sikaniyu degma se matig-Ruma, inlagkes kew alama te Manama eyew egkasabeka due ki Hisu Kristu.
7 Migsusulat a kaniyu langun due te Ruma ne miggeyinawaan wey in-alam te Manama ne egkeyimu ne me keet-etawan din.
Ka keyid-u wey keupianan ne egpuun te Manama ne Amey wey te Magbebaye ta ne si Hisu Kristu, egkaangken niyu.
8 Hun-a te langun, egpasalamat a te Manama ta pinaahi ki Hisu Kristu tenged kaniyu langun su nahuhud diye te langun ne inged ka pegpalintutuu niyu. 9 Ka Manama ka talagpamalehet ku ne layun ku sikaniyu iglagkes te peg-ampu ku. Sikandin ka Manama ne impamakey ku pinaahi te pegpakannekal ku te pegwali te Meupiya ne Panugtulen meyitenged te Anak din. 10 Layun a eg-ampu diye te kandin ne igtuhut din perem ne egpakapanumbaley ad due te kaniyu. Su naluhey e 11 ne amana ad iya egkeupian ne egpakigkita kaniyu eyew egpakapanulu a kaniyu te katuenan puun te Panisingan te Manama eyew egkeehet ka pegpalintutuu niyu. 12 Iyan ku igpasabut ne egmabagbaggetey ki eyew egkeehet ka pegpalintutuu ta langun.
13 [xr]Me suled, egkeupian a ne egkanengnengan niyu ne kamasalig ad migbebentaan ne egpanumbaley due te kaniyu, piru due egpakabalabag keddiey taman kuntee. Egkeupian a ne eggendue su eyew duen e man-e perem me duma niyu due ne egkeuyan ku ne egpalintutuu e ki Hisus, iling te inggimu ku te kene ne me Hudiyu diye te duma ne me inged. 14 Su ka katungdanan ne keilangan ne eggimuwen ku iyan ka egpangguhud te Meupiya ne Panugtulen diye te langun ne etew ne nekeiskuyla wey ware nekeiskuyla, wey diye te matagseb wey kene ne matagseb. 15 Sikan naa ka egkabagget-bagget ad iya degma ne egwali te Meupiya ne Panugtulen kaniyu due te Ruma.
16 [xr]Su kene ku igkeyilew ka Meupiya ne Panugtulen, su sika ka geem te Manama te pegluwas te langun ne egpalintutuu, an-anayan ka me Hudiyu wey peendiye te kene ne me Hudiyu. 17 [xr]Su pinaahi te Meupiya ne Panugtulen, impanengneng te Manama ke immenu rin te eg-isip ne matareng ka me etew. In-isip din sikandan ne matareng pinaahi re te pegpalintutuu, su sumale te nasulat te Kasulatan, “Egkeuyag ka etew ne namatareng pinaahi te pegpalintutuu rin.”
18 Impanengneng te Manama ne diye te langit ne egkalangetan sikandin te me etew ne egsupak kandin wey maddeet se hinimuwan, su egkabalabahan ka kamalehetan te mareet ne hinimuwan dan. 19 Su ka kamalehetan meyitenged te Manama, nasabut dan e su sikandin mismu ka migpasabut kandan. 20 Minsan kene egkiteen ka Manama, impapitew rin kanta ka karesen din ne ware egtamanan wey ka pegka-Manama rin pinaahi te immangimu rin. Amana egkasabut seini puun dengan te peggimu te kalibutan. Sikan naa, kene iya sikandan egpakapanalakaye ne ware nakasabut. 21 [xr]Su minsan neilaan dan e ka Manama, piru ware dan sikandin dayana wey pasalamati isip Manama. Ke kene, ware karuan te egsumsumanen dan wey warad meupiya ne tahu te ulu ran, sikan naa ka kenad sikandan egsabut te kamalehetan. 22 Kahiyen dan ne me matagseb sikandan, kunaleg te egkengeungel bes. 23 [xr]Ne ware dan simbaa ka Manama ne ware egpatayan, ke kene, iyan dan insimba ka diyus-diyus ne impeiling te etew ne due kamatayen, wey te manuk-manuk, me mananap wey te me uled.
24 Purisu imparuyun-duyunan e sikandan te Manama ne eggimu te mallindit ne igkeupii te suman-suman[fn] dan, sikan naa ka migparulun-dulunan dan e ka langun ne malindit ne himu ne egpekeyilew te me lawa ran. 25 Ne ware sikandan migpalintutuu te kamalehetan meyitenged te Manama su iyan dan impalintutuuwan ka ubat. Ne iyan dan insimba wey impamakey ka inggimu re te Manama wey imbalahad dan ka Talaggimu ne iyan perem eleg ne egsayeen te ware egtamanan. Malehet iya!
26 Puun due, imparuyun-duyunan e sikandan te Manama ne egparulun-dulun te mekeyilew-hilew ne igkeibeg te me lawa ran. Ne minsan ka me malitan, kenad ne lukes pad ka egguliren dan su egmeel-eliney e. 27 Ne iling ded degma ka me lukes, me baliyuten e sikandan wey kenad ne malitan ka egguliren dan su egmeel-eliney e degma. Sikandan se migparulun-dulun kayi te mekeyilew-hilew ne hinimuwan, egdusaan sikandan sumale te sale dan.
28 Ne puun su ware karuan kandan ka peg-ila te Manama, imparuyun-duyunan din e sikandan te mallindit ne suman-suman dan wey te hinimuwan ne kene perem ne eleg ne eggimuwen. 29 Neelin naan de iya ne mareet ka egkasuman-suman dan ne eggimuwen. Maddeet sikandan, me halamlamen, me talagdereet, me iimmeen, me talaggimatey, me usig, me limbungen, malindit se egsumsumanen wey salupeten. 30 Me id-iranen sikandan wey egdumut te Manama. Malangit ne egpanlelalag, egmapitew-pitew re wey me hambuhen, layun egsuman-suman te mareet ne eggimuwen wey talagsupak te amey wey iney ran. 31 Egkengeungel sikandan, kene egkasalihan, ware geyinawa ran diye te duma wey kene ne hiid-uwen. 32 Minsan nanengnengan dan e ka Balaud te Manama ne likes te kamatayen ka eggimu te iling dutu, piru imparulun-dulunan dan ded seeye ne eggimuwen wey indayan dan pad ka duma ne eggimu te iling dutu.
21 [xr]Na, kene ka suman-suman ne egpakapanalakaye ka te Manama te peggukum nu te duma nu ne mareet se hinimuwan iling keykew. Su emun ke miggukuman nu sikandin, sikeykew red iya ka miggukum te pegkeetew nu. 2 Su nakanengneng ki ne eleg ka Manama te peggukum din te me etew ne mareet se hinimuwan. 3 Purisu kene ka suman-suman ne egpakaalihu ka te legpad te Manama ke nekeg-iling kew red te miggukuman nu ne mareet se hinimuwan. 4 Ka Manama amana iya ne meupiya kanta, nenaneyi egkeupul, wey kene egkapelaan. Ne kema ke immareet nu re te egsuman-suman sika? Ware ke bes nakataha te neyid-u keykew ka Manama eyew eg-inniyug ka te me sale nu? 5 Piru tenged su makehal ka ulu nu wey kene ka eg-inniyug te sale, nasi egmabehat ka iglegpad te Manama keykew te aldew te langet din. Te sikan aldew, egkakite e ka matareng ne peggukum din. 6 [xr]Su egsulian te Manama ka tagse sabeka sumale te hinimuwan din. 7 Egbehayan din te umul ne ware egtamanan seeye se migpabulus miggimu te meupiya eyew egkarayan te Manama wey egbantuhen. 8 Piru seeye se egmanuhes-tuhes wey ware migpalintutuu te kamalehetan wey nasi miggimu te mareet, egpakaneem-neem te egmangebel-ebel ne langet te Manama. 9 Egkabaybayaran wey egkalasayan ka langun ne etew ne miggimu te mareet: an-anayan ka me Hudiyu wey peendiye te kene ne me Hudiyu. 10 Piru egkarayan wey egbantuhen wey egbehayan te keupianan te Manama ka langun ne miggimu te meupiya: an-anayan ka me Hudiyu wey peendiye te kene ne me Hudiyu 11 [xr]su nekeg-iling de iya ka peggukum te Manama te langun.
12 Su egdusaan te Manama ka kene ne me Hudiyu emun ke egpakasale sikandan minsan ware sikandan nabehayi te Balaud te Manama. Ne ka me Hudiyu mule, egdusaan pinaahi te Balaud te Manama ke egpakasale sikandan. 13 Su kene ne iyan in-isip ne matareng diye te tangkaan te Manama ka migpammineg te Balaud, ke kene, ka migtuman te Balaud. 14 Su minsan ware nabehayi te Balaud te Manama ka kene ne me Hudiyu, piru hendue te egkatuman dan ded ka Balaud ke egpanuluen sikandan te suman-suman dan te eleg ne eggimuwen. 15 Impakita ran pinaahi te meupiya ne himu ran ne napamulaan e ka me pusung dan te me suhu diye te Balaud, su egpakasuman-suman e sikandan ke meupiya naa ka inggimu ran wey ke mareet. 16 Egkeyitabu seini te aldew ne egpewukuman e te Manama ki Kristu Hisus ka neeles ne hinimuwan wey suman-suman te me etew, sumale te Meupiya ne Panugtulen ne inwali ku.
17 Sikaniyu se iling ku te Hudiyu, migsalig-salig kew te Balaud wey migpegpeggasal ne marani te Manama. 18 Ne nakanengneng kew degma ke nekey ka igkeupii te Manama wey napanulu te Balaud ke nekey ka meupiya. 19 Nasabeka ka suman-suman niyu ne talagkitkit kun te me butud, wey layag te seeye se diye pad te marusilem, 20 wey talagpanulu te me ungel, wey te me etew ne egpekeiling te me bate. Su nanengnengan niyu ne ka katuenan wey kamalehetan due te Balaud te Manama. 21 Na, kene niyu naa egpanuluen ka pegkeetew niyu ke talagpanulu kew te duma? Migwali kew ne kene egpanakew, egkaayun naa ne egpanakew kew? 22 Migkahi kew ne ingkene ka pegpanlibug, egpanlibug kew naa? Ingkeepes niyu ka me diyus-diyus, egpanakawan niyu naa ka me timplu ne impanahuan kayi? 23 Na sikaniyu se migpegpeggasal te Balaud te Manama, egpeyilawan niyu naa ka Manama pinaahi te pegsupak niyu te Balaud? 24 [xr]Su nasulat te Kasulatan, “Tenged kaniyu te me Hudiyu, imbaley-baley te kene ne me Hudiyu ka ngaran te Manama.”
25 Duen de karuan te pegpatuli niyu, ke egtumanen niyu ka Balaud. Piru ke egsupaken niyu ka Balaud, henduen kew red te kene ne me Hudiyu ne ware natulii. 26 Purisu ke egtumanen te kene ne me Hudiyu ka Balaud, minsan ware sikandan natulii piru eg-ileen te Manama ne natulian. 27 Sikandan se ware natulii piru egtuman te Balaud, iyan egpakapeyilew kaniyu diye te Manama su natulian kew wey due Balaud piru nasi migsupak kayi. 28 Su ka malehet ne Hudiyu, kene ne diye de te ulaula, wey ka malehet ne pegpatuli, kene ne diye de te lawa. 29 [xr]Ka malehet ne Hudiyu wey natulian, kene ne puun su natulian sikandin sumale te Balaud, ke kene, puun su imbalbalawan e te Panisingan te Manama ka pusung din. Minsan kene sikandin egdayanen te me etew piru ka Manama egdayan kandin.
31 Na, nekey naa ka nakameupiya te me Hudiyu du te kene ne Hudiyu? Duen naa karuan te pegpatuli? 2 Amana ne masalig ka nakameupiya isip Hudiyu! Hun-a te langun, ka me Hudiyu ka insalihan te lalag te Manama. 3 Piru due me Hudiyu ne kene ne matinumanen. Puun due, kene naan e degma egmatinumanen ka Manama wey egbalaharen din naan e ka saad din? 4 [xr]Kene! Su kene ne ubaten ka Manama minsan pad ubaten ka langun ne etew. Su sumale te nasulat te Kasulatan,
“Manama, emun ke eglalag ka, egkanengnengan ne matareng ka.
Ne emun ke due egsumbung keykew diye te hukumanan, egpanalu ka iya.”
5 Ne kema ke due egkahi, “Piru ke ka me sale ta ka egpakita te eleg ne peggukum te Manama, kene ne eleg ne eglegparan ki te Manama.” (Migpangasak a iling te ware aperu ne etew.) 6 Kene ki iya egpakakahi te iling due! Su emun ke kene ne matareng ka Manama, egmenuwen din naa te eggukum ka langun ne etew kayi te ampew te tane?
7 Ne kema ke due man-e egkahi, “Piru ke igkapapitew pinaahi te peg-uubat ku ne layun malehet ka lalag te Manama wey egmabantug sikandin tenged kayi, mani naa te eggukuman e pad ne makasesale?” 8 Due imbayung kanami ne migkahi key kun, “Mania te kene ki eggimu te mareet eyew meupiya ka egpangkusan?” Sikandan se me talagbayung, eleg ne eglegparan.
9 Na, meupiya ki naan pad se me Hudiyu te kene ne me Hudiyu? Kene! Su ingkahi kud e ne ka langun ne etew nariralem te geem te sale, Hudiyu ma wey se kene. 10 [xr]Su sumale te Kasulatan,
“Ware minsan sabeka ne etew ne matareng,
11 ware sabeka ne egpakasabut te Manama wey ware egpamitew kandin.
12 Mig-inniyuhan dan langun ka Manama wey warad karuan dan diye te kandin;
wey ware minsan sabeka ne miggimu te meupiya.
13 [xra][xrb]Egpekeiling te egngareg ne lebeng ka abelengan dan,
inggamit dan ka me dile dan te pegpanlimbung
wey egpekeiling te lalas te uled ka me lalag dan.
14 [xr]Neelin ne masakit ne dilus ka diye te be-be dan.
15 [xr]Malemu re diye te kandan ka peggimatey;
16 Egdereet sikandan wey egbayad-bayad te me etew minsan hendei sikandan egbaye.
17 Ware sikandan nakataha te dalan te keupianan,
18 [xr]wey ware pegkaaldek dan te Manama.”
19 Nakanengneng ki ne seeye se imbehayan te Balaud iyan perem egtuman dutu, sikan naa sikanta se me Hudiyu, kene ki egpakapangatarengan ne ware sale ta wey eggukuman ki te Manama duma te langun ne etew kayi te ampew te tane. 20 [xr]Su ware eg-isipen ne matareng diye te tangkaan te Manama pinaahi te pegtuman te Balaud. Su ka Balaud ilaan de ne due sale te etew.
21 Piru kuntee, impanengneng e te Manama ka paahi ke immenu rin te peg-isip ne matareng ka me etew, piru kene ne pinaahi te pegtuman te Balaud. Nasulat seeye ne paahi diye te Balaud ni Muwisis wey te sinulat te duma ne me prupita. 22 [xr]In-isip ne matareng te Manama ka langun ne migpalintutuu wey migsalig ki Hisu Kristu. Nekeg-iling de iya ka langun diye te kandin 23 su nakasale ka langun wey nakariyu-diyu e te kabantug te Manama. 24 Piru tenged te keupiya wey keyid-u ne indasag te Manama kanta langun, in-isip ki nikandin ne matareng pinaahi te peglekat kanta ni Kristu Hisus. 25 Impeuyan sikandin te Manama isip igpalangesa te sale ta eyew egkapasaylu ki ke egpalintutuu wey egsalig ki kandin. Ne puun due, igpakapapitew te Manama ka katareng din su imbalahad din pad dengan ka me sale te me etew wey ware din sikandan duseyi. 26 Neyimu sika te Manama eyew kuntee igpakapapitew rin ka katareng din pinaahi ki Hisus. Matareng sikandin wey eg-isipen ne matareng ka langun ne egpalintutuu wey egsalig ki Hisus.
27 Purisu kene ki egpakapeggasal te pegkamatareng ta su in-isip ki nikandin ne matareng tenged te pegpalintutuu ta ki Hisu Kristu wey kene ne tenged te pegtuman ta te Balaud. 28 Su migsuman-suman key ne in-isip ne matareng te Manama ka etew tenged te pegpalintutuu, kene ne tenged te pegtuman te Balaud. 29 Ne kene ne Manama re sikandin te me Hudiyu su Manama red degma sikandin te kene ne me Hudiyu, 30 [xr]su sabsabeka re ka Manama. Ne elin din eg-isipen ne matareng ka me Hudiyu wey ka kene ne me Hudiyu tenged de te pegpalintutuu ran. 31 Ne puun te pegpalintutuu ta, indapig te naan e ka Balaud? Ware, su nasi te re iya impamalehetan ka Balaud.
41 Nekey naa ka igkalalag ta meyitenged te neula-ula ni Abraham ne apu ney te me Hudiyu? 2 Ne emun ke in-isip te Manama ne matareng si Abraham pinaahi te hinimuwan din, due perem igpakapeggasal rin. Piru ka malehet, ware igpakapeggasal rin diye te tangkaan te Manama. 3 [xr]Su nasulat te Kasulatan ne miggenendue, “Migpalintutuu si Abraham te Manama, sikan naa ka in-isip sikandin ne matareng te Manama.” 4 Egsuulan ka etew ne egtrabahu, piru kene egkaayun ne eg-isipen ne dasag ka insuul kandin su bayad te pegtrabahu rin. 5 Piru ka etew ne ware miggimu te minsan nekey eyew egkaluwas piru migsalig te Manama ne eg-isip ne matareng te seeye se me etew ne kene pad eg-ikul te Manama, eg-isipen sikandin ne matareng tenged te pegpalintutuu rin. 6 Sikan ded ka igpasabut ni Dabid te ingkahi rin ne egpanalanginan ka etew ne in-isip ne matareng te Manama, kene ne tenged te hinimuwan din:
7 [xr]“Egpanalanginan seeye se impasaylu e te Manama,
8 Egpanalanginan ka etew ne inlingawan e ka sale din te Magbebaye ne Manama!”
9 Na, kandan naan de te me Hudiyu ne nenatulian ka sika ne panalangin, wey ke lagkes e degma ka kene ne me Hudiyu ne ware nenatulii? Nakahi kud e ne in-isip ne matareng si Abraham te Manama tenged de te pegpalintutuu rin. 10 Ken-u naa seeye neyitabu? Te timpu naa ne natulian e si Abraham wey ke ware pad sikandin natulii? Neyitabu seeye te timpu ne ware pad sikandin natulii. 11 [xr]Intulian sikandin isip tuus ne matareng e tenged te pegpalintutuu rin te ware pad sikandin natulii. Sikan naa ka neyimu sikandin ne amey te langun ne migpalintutuu ne ware pad natulii eyew eg-isipen degma te Manama ne matareng sikandan. 12 Ne amey degma si Abraham te nenatulian, kene ne puun de su nenatulian sikandan, ke kene, tenged su mig-iling degma sikandan te pegpalintutuu te amey ney ne si Abraham te ware pad natulii.
13 [xr]Iyan saad te Manama diye te ki Abraham wey te me kabuhalan din ne egkaangken dan ka kalibutan. Ne kene ne tenged te pegtuman din te Balaud ka egpuunan te sika ne saad, ke kene, tenged te pegpalintutuu wey in-isip sikandin ne matareng te Manama. 14 [xr]Su emun ke iyan de egpakaangken te saad te Manama ka migtuman te Balaud, egkeyimu ne ware karuan te pegpalintutuu ta wey te saad te Manama. 15 Su ka Balaud ka egpuunan ne egdusaan te Manama ka me etew. Ke ware balaud, ware degma egkasupak te me etew.
16 [xr]Purisu tenged de te pegpalintutuu ne egkarawat te me etew ka insaad te Manama eyew pamalehet ne inggimu rin sika isip dasag diye te me kabuhalan ni Abraham. Ka saad te Manama kene ne para re te me Hudiyu ne migtuman te Balaud, ke kene, egkarawat iya te langun ne migpalintutuu iling ki Abraham su sikandin ka amey te langun ne migpalintutuu. 17 [xr]Su due nasulat te Kasulatan ne miggenendue, “Inggimu ku sikeykew ne amey te me etew puun te masulug ne me nasud.” Ne natuman sika su neyimu si Abraham ne amey ta langun diye te tangkaan te Manama ne impalintutuuwan din. Sikandin ka Manama ne egpekeuyag te me minatey wey egpakakahi ne duen e ka ware pad. 18 [xr]Migpalintutuu si Abraham wey migpallateng te insaad kandin te Manama minsan hendue te kenad egkatuman. Sikan naa ka neyimu sikandin ne amey te me etew puun te masulug ne me nasud sumale te ingkahi kandin te Manama ne miggenendue, “Egpekeiling kasulug te me bituen diye te langit ka me kabuhalan nu.” 19 [xr]Te seeye ne timpu, egkabuyag e si Abraham wey hendue te kenad egpakaanak su egmahatus (100) e ka idad din. Nakataha degma sikandin ne kenad eg-anak ka asawa rin ne si Sara, piru ware sikandin mig-engked ka migpalintutuu. 20 Ware sikandin migduwa-ruwa ne egkatuman ka insaad te Manama kandin wey nasi de iya neehet ka pegpalintutuu rin, wey insaye din ka Manama. 21 Nasabeka ka suman-suman din ne ka Manama egpakatuman iya te insaad din. 22 Purisu tenged te sika ne pegpalintutuu, in-isip sikandin ne matareng te Manama. 23 Ne kene ne ki Abraham de ka insulat ne lalag ne miggenendue, “In-isip sikandin ne matareng,” 24 ke kene, nalagkes ki degma se egpalintutuu wey egsalig te Manama ne mig-uyag te Magbebaye ta ne si Hisus. 25 [xr]Impeyimatayan si Hisus tenged te me sale ta wey in-uyag sikandin eyew eg-isipen ki ne matareng te Manama.
51 Purisu tenged su in-isip kid ne matareng te Manama tenged te pegpalintutuu ta, nekeg-uli e ka meupiya ne geyinawa ta diye te kandin pinaahi te Magbebaye ta ne si Hisu Kristu. 2 Ne pinaahi te pegpalintutuu ta diye te kandin, nakaneem-neem ki te seini se keupiya wey keyid-u te Manama ne migdesdesenan tad e. Ne egkahale ki man-e te impallateng ta ne egpakasawit te katelesan te Manama. 3 Ne kene ne sikan de, su igkahale ta degma minsan due me pegbayad-bayad kanta su egpakabasbas sika kanta ne egkateu ne eg-antus. 4 Ne emun ke egkateu kid ne eg-antus, egkeehet e ka pegpalintutuu ta. Ne emun ke egkeehet e ka pegpalintutuu ta, egpakapallateng kid ne egpakasawit te katelesan te Manama. 5 Kene ki egkeyilawan te impallateng ta su nakapamule e ka geyinawa te Manama kayi te pusung ta pinaahi te Panisingan din ne imbehey rin kanta.
6 Te eleg ne timpu taheed te kene ki pad egpekeyimu te igkeupii te Manama, migpeyimatey si Kristu para te me etew ne kene eg-ikul te Manama. 7 Na, ware buwa etew ne egpeyimatey para te matareng ne etew, piru kema ke duen buwa etew ne kene egkaaldek ne egpeyimatey para te meupiya ne etew. 8 Piru impapitew te Manama ka dakel ne geyinawa rin kanta su migpatey si Kristu para kanta te makasesale ki pad te seeye ne timpu.
9 Ne puun su in-isip kid te Manama ne matareng pinaahi te langesa ni Kristu, wey ki naan pa iya kene egluwasen nikandin ligkat te legpad te Manama keureme. 10 Su minsan kuntere ki pad dengan te Manama, piru nekeg-uli ded ka meupiya ne geyinawa ta kandin pinaahi te kamatayen te Anak din. Ne puun su nekeg-uli ded ka meupiya ne geyinawa ta kandin, wey ki naan pa iya kene egkaluwas keureme te neuyag man ded si Kristu. 11 Ne kene ne sikan de, su imbehayan ki te Manama te kahale tenged te Magbebaye ta ne si Hisu Kristu ne iyan egpuunan ne nekeg-uli ka meupiya ne geyinawa ta te Manama.
12 [xr]Ne nakaseled ka sale kayi te ampew te tane pinaahi ki Adan, wey ka sale mig-uyan te kamatayen, wey ka langun egbaye te kamatayen su nakasale ka langun ne etew. 13 Minsan tapey e kayi te ampew te tane ka sale te ware pad ibehey ka Balaud, piru ware neila su ware Balaud. 14 Piru minsan pad iling due, narahabas ka langun namatey puun pad te timpu ni Adan taman te timpu ni Muwisis, minsan seeye se kene ne iling ka sale te ki Adan ne migsupak te Manama.
Si Adan ka egkapahunsilingan te nakasinundul ne si Kristu.15 Piru ware nekeg-iling ka sale ni Adan wey ka indasag te Manama. Su masulug ka nammatey tenged te sale te sabeka ne etew, piru subla pad iya ne dakel ka keupiya wey keyid-u te Manama wey ka dasag din diye te masulug ne me etew pinaahi te keupiya wey keyid-u te sabeka ne etew ne si Hisu Kristu. 16 Ne ware degma nekeg-iling ka egpangkusan te sale ni Adan wey te indasag te Manama. Su egkarahabas ka me etew ne eglegparan tenged te sale ni Adan, piru egkapasaylu ka me etew te dakel ne sale dan wey eg-isipen ne matareng tenged te dasag te Manama. 17 Egkarahabas ka langun egpatey tenged te sale te sabeka ne etew. Ne tenged degma te sabeka ne etew ne si Hisu Kristu, subla pad iya ne egkabayangan te umul ne ware egtamanan seeye se nakarawat te dakel ne keyid-u te Manama wey te katareng ne indasag din.
18 Purisu tenged te sale te sabeka ne etew, egkarahabas te legpad ka langun ne etew, ne tenged degma te matareng ne himu te sabeka ne etew ne si Kristu, eg-isipen ded ne matareng ka me etew wey egpakarawat te umul ne ware egtamanan. 19 Tenged te pegsupak te sabeka ne etew, masulug ka neyimu ne makasesale. Ne tenged degma te pegtuman te sabeka ne etew, masulug ka egkeyimu ne matareng.
20 Imbehey te Manama ka Balaud eyew egkanengnengan te me etew ne dakel ka sale dan. Tenged due, nasi de iya migdakel ka sale, piru nanasnasian de iya degma migdakel ka keupiya wey keyid-u te Manama. 21 Ne eyew iling te sale ne egpakarahabas te langun ne egpatey, ka keyid-u degma te Manama egpakarahabas te me etew ne egkeisip ne matareng wey egpakarawat te umul ne ware egtamanan pinaahi te Magbebaye ta ne si Hisu Kristu.
61 Na, nekey naa ka igkalalag ta? Egpabulus ki naa ka eggimu te sale eyew egkanasnasian egdakel ka keupiya wey keyid-u te Manama? 2 Kene! Su meyitenged te sale, nekeiling te migpatey kid due wey kene kid egpabulus eggimu te sale. 3 Nanengnengan niyud ne sikanta langun se nabewutismuwan e ne nasabeke e due ki Kristu Hisus, in-isip kid ne nakalagkes degma kandin te migpatey. 4 [xr]Su te nabewutismuwan kid e, nakalagkes kid ki Kristu te inlebeng eyew eg-ugpe ki degma te iyam ne umul iling te pegkeuyag ni Kristu pinaahi te karesen te Amey. 5 Su emun ke nakalagkes kid kandin te migpatey, egpakalagkes ki red man-e te pegkeuyag din. 6 Su nanengnengan ta ne inlansang e te krus ka tapey ne pegkeetew ta duma kandin eyew egkareetan e ka lawa ta ne makasesale wey kene kid e egkeuripen te sale. 7 Su kenad eg-utengan te sale ka etew ne migpatey e. 8 Ne emun ke nakalagkes kid ki Kristu te migpatey, egpalintutuu ki ne egkalagkes ki degma te umul rin. 9 Su nanengnengan ta ne kenad egpatey pad eg-abey si Kristu puun su neuyag e sikandin, wey kenad sikandin eg-utengan te kamatayen. 10 Su kasabeka re sikandin migpatey eyew te peg-awe te sale wey kenad egkaabey pad. Piru ka peg-ugpe din kuntee para te pegpamakey te Manama. 11 Purisu is-isipa niyu degma ne nekeiling te migpatey kew e wey kenad egpakasale[fn] piru neuyag kew eyew egpamakey te Manama tenged te pegsabeka niyu ki Kristu Hisus.
12 Sikan naa, kene niyu paruyun-duyuni ka sale ne egmandu kaniyu eyew kene kew egpakaruma-ruma te mareet ne igkeupii te lawa niyu. 13 Kene niyu paruyun-duyuni ne egpakasale ka minsan nekey ne baad te lawa niyu, ke kene, paruyun-duyuni niyu ka Manama ne eggamit te lawa niyu isip me etew ne nammatey piru in-uyag e. Ne ipahamit niyu te Manama ka intiru ne lawa niyu te matareng ne hinimuwan. 14 Su ka sale, kenad egmandu kaniyu tenged su ware kew nariralem te Balaud, ke kene, nariralem kew e te keyid-u.
15 Nekey naan e, eggimu ki naan ded te sale su ware ki nariralem te Balaud, ke kene, te keyid-u? Kene! 16 Ware kew bes nakataha ne emun ke egpeiluk-iluk kew te senge-etew isip matinumanen ne uripen, sikandin iya ka ahalen niyu? Sikan naa, emun ke egparuyun-duyun kew te sale, uripen kew iya te sale ne diye egpangkus te kamatayen. Ne emun egpeuripen kew eyew te pegtuman te Manama, egkeyimu kew ne matareng. 17 Piru migpasalamat a te Manama su sikaniyu se neuripen dengan te sale, malehet ne migmatinumanen e kuntee te kamalehetan ne impanulu kaniyu. 18 Nakaawe kew e puun te sale wey neyimu ne uripen te pegkamatareng. 19 Iyan ku re inggamit ka pahunsilingan ne mahaan de egkasabut, su malebud pad ka isip niyu. Imparuyun-duyunan niyu dengan ka intiru ne lawa niyu ne eggimu te malligsem wey migpanaman-taman kew miggimu te mareet. Piru kuntee, iparuyun-duyun niyu ka intiru ne lawa niyu te pegkamatareng eyew egmatulus kew.
20 Su kene kew pad dengan ne uripen te pegkamatareng te neuripen kew pad te sale. 21 Ne nekey naa ka meupiya ne egkaangey niyu te maddeet ne nangimu niyu dengan ne ingkeyilew niyud kuntee? Ware iya su kamatayen ka egpangkusan due. 22 Piru kuntee te nakaawe kew e puun te sale wey neyimu kew e ne uripen te Manama, ka meupiya ne egkaangey niyu iyan ka pegkamatulus ne egpangkus diye te umul ne ware egtamanan. 23 Su iyan bayad te peggimu te sale ka kamatayen, piru iyan dasag te Manama ka umul ne ware egtamanan tenged te pegsabeka ta ki Kristu Hisus ne Magbebaye ta.
71 Me suled, nakanengneng a ne egpakasabut kew iya te iglalag ku su nakataha kew te Balaud. Natahaan niyu ne duen de katenged te Balaud diye te etew ke manekal pad sikandin. 2 Iyan panunggilingan ka manggiasawe e ne malitan ne egkeyiketan pad diye te asawa rin taheed te manekal pad ka iglukes din. Piru ke egpatey e ka asawa rin, kenad sikandin egkeyiketan te balaud te pegpaasaweey. 3 Purisu egpakapanlibug ka malitan ke eg-asawa sikandin te manekal pad ka asawa rin. Piru ke egpatey e, kenad sikandin egkeyiketan te balaud te pegpaasaweey wey kenad egpakapanlibug ke egbalew-balew sikandin eg-asawa. 4 Iling naan ded due me suled, nakaawe kew e te Balaud pinaahi te pegkalagkes niyu ki Kristu te migpatey. Ne nasakup kid e nikandin te neuyag ded eyew mabehas ka pegpamakey ta te Manama. 5 Su dengan te egparuyun-duyunan te pad ka igkeupii te lawa ta ne makasesale, nasi de iya neulat ka ibeg ta te malindit ne igkeupii te lawa ta te nakanengneng kid e te Balaud, ne sika diye egpangkus te kamatayen. 6 Piru ware kid e kuntee neyiketi te Balaud su migpatey kid due te mig-uripen dengan kanta. Ka pegpamakey ta kuntee te Manama kenad ne pinaahi te nasulat ne Balaud, ke kene, pinaahi te iyam ne peg-ugpe ne egpuun te Panisingan te Manama.
7 [xr]Na, nekey naa ka igkalalag ta? Egpakakahi ki naa te mareet ka Balaud? Kene! Su wara a perem nakataha ke nekey ka sale ke ware Balaud. Wara a nakataha ke nekey ka pegkeimma ke ware pa migkahi ka Balaud, “Kene ka egkeimma!” 8 Piru tenged te sale ne tapey kayi te keddi, nasi e re iya egkanasnasian ne egkeimma tenged te sika ne suhu. Su emun ke ware Balaud, ware degma geem te sale. 9 Manekal e pad dengan te ware e pad nakasabut te Balaud, piru te nakasabut ad e, hendue te naalimukawan ad te tapey ne pegkamakasesale ku 10 wey iling te migpatey ad e diye te Manama. Sikan naa ka Balaud ne iyan perem egbehey te umul, iyan nasi migpuunan te kamatayen ku. 11 [xr]Su pinaahi te Balaud, migpalimmakut ka sale ne tapey e kayi te keddi eyew peglimbung keddi, wey newukuman ad te Balaud ne egpatey.
12 Sikan naa, matulus ka Balaud wey matareng wey meupiya ka langun ne suhu ne due te Balaud. 13 Ne migpasabut naa ne iyan nakapatey keddi ka meupiya? Kene! Su iyan ka sale ne tapey e kayi te keddi, wey inggamit de ka meupiya eyew egkamelmelehan ne mareet ka sale. Ne pinaahi te Balaud, egkakita ka subla ne kareet te sale.
14 Nanengnengan ta ne meupiya ka Balaud su diye migpuun te Manama. Piru etew e re ne egpakasale wey iling te imbelegye isip uripen te sale. 15 [xr]Neinu-inu a te egkeyimu ku, su kene ku egkeyimu ka igkeupii ku ne eggimuwen, ke kene, iyan ku mule egkeyimu ka igkeepes ku. 16 Sikan naa, emun ke igkeepes ku ka egkeyimu ku ne mareet, eg-uyun a ne meupiya ka Balaud. 17 Sikan naa ka kene ne sikeddi ka eggimu kayi, ke kene, ka sale ne tapey e kayi te keddiey. 18 Su nakanengneng a ne ware meupiya kayi te lawa ku ne makasesale, tenged su minsan egkeupian a ne eggimu te meupiya piru kene ku egkeyimu. 19 Su kene ku egkeyimu ka meupiya ne igkeupii ku ne eggimuwen, ke kene, iyan ku egkeyimu ka mareet ne igkeepes ku ne eggimuwen. 20 Sikan naa, emun ke eggimuwen ku ka igkeepes ku, kenad ne sikeddi pad ka eggimu due su ka sale e ne tapey e kayi te keddi.
21 Purisu nanengnengan ku seini ne kamalehetan: te timpu ne egkeupian a ne eggimu te meupiya, due iya degma ka mareet ne igkeupii te lawa ku. 22 Su amana iya ingkahale te pusung ku ka Balaud te Manama. 23 Piru naheram ku ne due lein ne balaud kayi te lawa ku ne migpakig-ehet te Balaud ne igkeupii te suman-suman ku. Tenged due, neuripen a te sale ne kayi te keddiey. 24 Mekeyid-u-hid-u a amana! Hentew buwa ka egluwas keddiey puun te lawa ku ne eggukuman ne egpatey? 25 Salamat te Manama ne nakaluwas keddi pinaahi te Magbebaye ta ne si Hisu Kristu.
Na, egkeupian ka suman-suman ku ne egtuman te Balaud te Manama, piru iyan ku egkatuman ka mareet ne igkeupii te lawa ku ne makasesale.
81 Purisu kenad e ne likes te dusa te Manama seeye se nasabeke e ki Kristu Hisus. 2 Su tenged te pegsabeka ta ki Kristu Hisus, ka Panisingan te Manama ne egbehey te umul iyan nakapaawe kanta puun te Balaud ne migbehey te geem te sale ne diye egpangkus te kamatayen. 3 Kene ki igpakapaawe te Balaud puun te geem te sale su mahuye ki tenged te makasesale ne lawa ta. Piru inggimu te Manama ka kene egkeyimu te Balaud. Impeendini rin ka Anak din ne due lawa iling te etew ne makasesale eyew igpalangesa te sale ta. Ne pinaahi te lawa rin, nakaawe ki puun te geem te sale 4 eyew egkatuman kayi te kanta ka matareng ne suhu te Balaud. Su ware kid migparuma-ruma te makasesale ne lawa ta, ke kene, te Panisingan te Manama. 5 Su seeye se migparuma-ruma te makasesale ne lawa ran, iyan dan de iya egsumsumanen ka mareet ne igkeupii te lawa ran. Piru seeye se migparuma-ruma te Panisingan te Manama, iyan dan egsumsumanen ka igkeupii rin. 6 Emun ke iyan diye dapit te suman-suman te etew ka igkeupii te lawa rin ne makasesale, diye sika egpangkus te kamatayen, piru emun ke iyan diye dapit te suman-suman din ka Panisingan te Manama, egkeuyag sikandin te ware egtamanan wey due keupianan. 7 Su kuntere te Manama ka etew ne iyan diye dapit te suman-suman din ka igkeupii te lawa rin ne makasesale, su kene sikandin egtuman te Balaud te Manama wey kene iya sikandin egpakatuman kayi. 8 Ne seeye se migparuma-ruma te igkeupii te lawa ran ne makasesale, kene egpakapahale te Manama.
9 Piru sikaniyu, ware kew e migparuma-ruma te igkeupii te lawa niyu ne makasesale, ke kene, iyan niyud imparumdumaan ka Panisingan te Manama ke duen e sikandin te kaniyu. Piru ka minsan hentew ne ware ugpei te Panisingan te Manama, kene ne ki Kristu. 10 Piru ke duen e si Kristu te kaniyu, minsan egpatey ka lawa niyu tenged te sale, egkeuyag ded ka panisingan niyu tenged su in-isip kew ne matareng te Manama. 11 [xr]Ka Manama ka mig-uyag ki Hisus. Ne emun ke duen e te kaniyu ka Panisingan te Manama, eg-uyahen din degma ka lawa niyu ne egpatey pinaahi te Panisingan din due te kaniyu.
12 Purisu me suled, due keilangan ne egtumanen ta iya, piru kene ne sika se igkeupii te lawa ta ne makasesale. 13 Su emun ke egparuma-ruma kew te igkeupii te lawa niyu ne makasesale, egpatey kew iya. Piru ke egpegnelen niyu ka hinimuwan ne igkeupii te lawa niyu pinaahi te bulig te Panisingan te Manama, due umul niyu ne ware egtamanan. 14 Su ka langun ne impanulu te Panisingan te Manama, me anak sikandan te Manama. 15 [xr][xr]Su ware kew behayi te Panisingan te Manama eyew eg-uripenen wey egliyasen, ke kene, eyew egkeyimu ne me anak te Manama. Sika ka egpuunan ne egpakarawit kid e kandin te “Amey”. 16 Ka Panisingan te Manama duma te panisingan ta ka egpamalehet ne me anak ki iya te Manama. 17 Ne puun su me anak kid te Manama, egpakarawat ki te panalangin duma ki Kristu. Su emun ke eg-antus ki iling ki Kristu, egpakasawit ki degma te katelesan din.
18 Ke egsumsumanen ku ka me peg-antus ta kuntee, ware de nakaarew-arew te katelesan ne igpakita kanta keureme. 19 Su minsan ka langun ne inggimu te Manama, kenad egpekegteil ka egtetahad ne igpakite e te Manama ka me anak din. 20 [xr]Minsan kene egkeupian ka langun ne inggimu te Manama piru indilus din seini langun. Ne minsan iling due, duen ded egkapallateng 21 su egginguma ka timpu ne igpaawe din ded puun te pegkeuripen te kamatayen[fn] ka langun ne inggimu rin eyew egpakasawit ded te mateles ne kaligwangan te me anak te Manama. 22 Nakanengneng ki ne ligkat dengan taman kuntee, migdeg-uy te kasakit ka langun ne inggimu te Manama iling te malitan ne egbaletikan. 23 [xr]Ne kene ne sikandan de, su minsan sikanta se naleneban te Panisingan te Manama ne iyan ka an-anayan ne dasag kanta, migdeg-uy ki degma taheed te egtetahad ne eglekaten din e ka me lawa ta ne iyan palinneu ne eg-an-anaken kid te Manama. 24 Su sika ka impallateng ta puun te naluwas kid. Piru kenad egkapallateng ka duen e. Su nekey naan pad ka egpallatengen ke duen e? 25 Piru emun ke egpallateng ki te ware pad due, kene ki egkapelaan ne egtetahad.
26 Iling naan ded due, egbulihan ki degma te Panisingan te Manama te kahuye ta. Kene ki egkateu ke egmenuwen te eg-ampu te eleg ne paahi, piru ka Panisingan te Manama ka eg-uney-uney egpangananey te Manama para kanta, duma te pegdeg-uy ne kenad igkalalag. 27 Ka Manama ne nakanengneng te suman-suman te me etew, nakanengneng degma te suman-suman te Panisingan din, su migpangananey sikandin sumale te pegbuut te Manama para te keet-etawan din.
28 Nakanengneng ki ne ka langun ne egkeyitabu, eggimuwen sika ne meupiya te Manama para te seeye se miggeyinawa kandin ne in-alam din sumale te igkeupii rin. 29 Su seeye se tapey rin e alama, tapey rin e sikandan itahahe ne egpekeiling te Anak din eyew egkeyimu sikandin ne kinakakayan te langun ne tagtahasuled. 30 Ne seeye se tapey rin e itahahe, in-alam din degma, wey seeye se in-alam din, in-isip din ne matareng. Ne seeye se in-isip din ne matareng, impasawit din te katelesan te Anak din.
31 Na, nekey naan e ka igkalalag ta meyitenged kayi? Emun ke eglapig kanta ka Manama, hentew naa ka egpakatalu[fn] kanta? 32 Ware sikandin nannuhun te Anak din wey nasi din ibehey sikandin para kanta langun. Egkaayun naa degma ne kene ki nikandin egbehayan te langun ne ingkeilangan ta? 33 Hentew naa ka eleg ne egsumbung te me etew ne in-alam te Manama? Ware, su ka Manama ka mig-isip ne matareng e sikandan. 34 Ne hentew naa ka egpakakahi ne eleg ki ne eglegparan? Si Kristu Hisus naa ne migpatey piru neuyag ded wey diyad man-e te igkakawanan[fn] te Manama? Sikandin man-e ka egpangananey te Manama para kanta. 35 Nekey naa ka egpakapariyu kanta puun te geyinawa ni Kristu? Ka kalasayan naa wey ke keyirapan, wey ke pegbayad-bayad naa? Ka gutas naa wey ke ware kukumbaleen, ka pegsahap naa wey ke kamatayen? 36 [xr]Su sumale te Kasulatan,
“Tenged keykew, duen key layun te tangkaan te kamatayen,
wey nekeiling key te me karniru ne eggilangen.”
37 Piru minsan pad due langun, ware egpakatalu kanta su egpanalu ki iya pinaahi kandin ne miggeyinawa kanta! 38 Su nakamemalehet a ne minsan ka kamatayen wey ka umul, ka me panalihan wey ka me busew wey ka me due geem, wey ka minsan nekey ne kayid e wey ka egginguma pad, kene egpakapariyu kanta puun te geyinawa rin. 39 Minsan ka diye te ampew wey diye te diralem, wey ka langun ne kayi te kalibutan, kene iya egpakapariyu kanta puun te geyinawa te Manama ne impabaye din ki Kristu Hisus ne Magbebaye ta.
91 Malehet ka iglalag ku kaniyu wey kena a eg-uubat su nasabeka ad ki Kristu. Ka kunsinsya ku ne impanulu te Panisingan te Manama migpamalehet degma 2 ne amana ne mabehat ka diralem ku wey layun ne masakit ka pusung ku. 3 Eg-awesen ku pad ne iyan a egkarilus wey egpakasuwey ki Kristu para te keupianan te me suled ku ne me Hudiyu. 4 [xr]Sikandan ka me kabuhalan ni Israil, wey in-anak-anak te Manama. Impakita rin kandan ka katelesan din, wey imbehey rin kandan ka kasabutan wey Balaud din. Impanengneng din kandan ka malehet ne pegsimba wey migsaaran te meupiya. 5 Me mabantug ne etew ka me kabuybuyahan dan. Ne minsan ka Kristu,[fn] kabuhalan dan sikandin sumale te pegkeetew rin, wey Manama sikandin te langun. Egdayanen sikandin te ware egtamanan. Malehet iya.
6 Piru minsan ke iling due, ware migpasabut ne ware natuman ka saad te Manama diye te Hudiyu, su kene ne langun ne kabuhalan ni Israil keet-etawan te Manama. 7 [xr]Kene degma langun ne anak ni Abraham ne kabuhalan din, su migkahiyan te Manama si Abraham, “Ka kabuhalan de ni Isaak ka eg-isipen ku ne kabuhalan nu.” 8 Ka igpasabut kayi ne kene ne me anak te Manama ka langun ne me anak ni Abraham, ke kene, seeye de se neetew tenged te insaad te Manama. 9 [xr]Su seini ka saad te Manama, “Te iling ded kayi ne timpu te seup ne leg-un, eglibed a kayi wey duen e anak ni Sara ne lukes.”
10 Ne kene ne sikan de, su te timpu ne migsesepingan pad si Ribika te anak dan ki Isaak ne kaapuan ta, 11-12 [xr]migkahiyan te Manama si Ribika, “Egpamakayen te kakey ka hari.” Ne minsan ware pad miglesut ka me bate wey ware pad nanengnengi ke mareet naa wey ke meupiya ka hinimuwan dan, piru impanengneng e te Manama ke hentew ka in-alam din. Su tapey e planuwa te Manama ke hentew ka eg-alamen din, wey kene ne tenged te hinimuwan ta. 13 [xr]Sikan naa ka miggenendue ka Kasulatan, “Miggeyinawaan ku si Hakub, piru migdumutan ku si Isaw.”
14 Na, egpakakahi ki naa te kene ne matareng ka inggimu te Manama? Kene! 15 [xr]Su migkahiyan din si Muwisis, “Igkeyid-u ku seeye se igkeyid-u ku wey igkalulunu ku seeye se igkalulunu ku.” 16 Purisu ka peg-alam te Manama kene ne tenged te pegbuut te etew wey te pegpakannekal din, ke kene, tenged te hid-u rin. 17 [xr]Su nasulat diye te Kasulatan ne migkahiyan te Manama ka Hari te Ihiptu, “Inggimu ku sikeykew ne Hari eyew igpakapakita ku ka geem ku pinaahi te eggimuwen ku keykew, su eyew egmabantug ka ngaran ku diye te langun ne inged te kalibutan.” 18 Purisu iyan de igkeyid-u te Manama ka igkeupii rin ne igkeyid-u wey egpakehalen din ka ulu te igkeupii rin ne egpakehalen.
19 Ne kema ke egkahiyan a nikaniyu, “Ke iling ma rue, mania te egsenditan ded te Manama ka etew ne impakehal rin se ulu? Duen naa iya mule etew ne egpakapanalliya te pegbuut te Manama?” 20 [xr]Piru etew ke re, wey nekey ka katenged nu ne egpakig-apul te Manama? Egpakasagsahukul naa ka inggimu re te miggimu kandin, “Mania te in-iling a nikeykew kayi te eggimu?” 21 Ware bes katenged te talaggimu te kuren ke kene din egpeg-ilingen te eggimu puun te tane ka daruwa ne kuren? Ware naa katenged din ne eggimuwen ne amana ne mateles ka sabeka wey eleg-eleg de ka dangeb?
22 Iling due ka inggimu te Manama. Igkeupii rin ne igpakita ka langet wey igpeila ka geem din. Piru nenaneyi sikandin egkeupul wey kene din egsalutan te eglegpad ka me etew ne natahahe e ne egdereetan, 23 eyew igpakapanengneng din degma te ingkeyid-u rin ka kein-inuwan ne keupiya rin, kayi te kanta te in-alam din ne egbehayan te sika ne keupiya. 24 Su sikanta ka keet-etawan ne in-alam din, wey kene ne me Hudiyu re su minsan degma ka kene ne me Hudiyu. 25 [xr]Su nasulat ni prupita Husiya ne migkahi ka Manama,
“Seeye se kene ne keet-etawan ku,
egngaranan kud te keet-etawan ku,
wey seeye se ware ku geyinawei ne me etew,
26 [xr]Ne diye te inged ke hendei kahii sikandan,
‘Kene ku sikaniyu ne keet-etawan,’
diye degma sikandan egngarani te me anak te manekal ne Manama.”
27 [xr]Ne migtagne degma si prupita Isayas meyitenged te matig-Israil, “Minsan iling kasulug te lelanek diye te ilis te dahat ka kabuhalan ni Israil, piru deisek de ka egkaluwas.” 28 Su igpaneem-neem iya te Magbebaye ne Manama kayi te kalibutan ka peglegpad din ne mapahetpet wey kene eglamlamuwan. 29 [xr]Ne iling pad man-e kayi ka ingkahi ni Isayas, “Emun ke ware pa miggaat ka Maresen ne Magbebaye ne Manama te pila-pila ne kabuhalan ta te me Hudiyu, nahule kid perem iling te natamanan te matig-Suduma wey matig-Gumura.”
30 Na, seini re ka igkalalag ta meyitenged kayi. Ka kene ne me Hudiyu ne ware migpakannekal ne egkeyimu ne matareng, nasi neyimu ne matareng pinaahi te pegpalintutuu. 31 Piru ka kabuhalan ni Israil ne migpakannekal ne egkeyimu ne matareng pinaahi te pegtuman te Balaud, nasi natalangaan. 32 Mania te neiling due? Tenged su migpakannekal sikandan kene ne pinaahi te pegpalintutuu, ke kene, pinaahi te meupiya ne hinimuwan. Nakasipe sikandan te egpakaparugsu ne batu ne iyan si Kristu. 33 [xr]Su sumale te nasulat te Kasulatan,
“Pitew kew, igtahu ku diye te Hirusalim[fn] ka batu eyew egpakasipe ka me etew,
Piru ka egpalintutuu wey egsalig kandin kene iya egkeyilawan.”
101 Me suled, igkalelehet kud iya perem ne egkaluwas ka duma ku ne me Hudiyu, wey in-ampu ku sika diye te Manama. 2 Su egpakamemalehet a ne mapahetpet ka pegpamakey ran te Manama piru nekeisu te eleg ne pegpamakey. 3 Su ware sikandan nakanengneng te pegkamatareng ne puun de te Manama, wey nasi sikandan migparahas-dahas te kandan ne paahi eyew egkamatareng wey ware sikandan nakatuman te paahi te Manama. 4 Su duen de nataman ki Kristu ka Balaud eyew ka tagse etew ne due pegpalintutuu eg-isipen ne matareng te Manama.
5 [xr]Migsusulat si Muwisis meyitenged te pegkamatareng pinaahi te pegtuman te Balaud, “Ka etew ne mig-ikul te Balaud egkeuyag tenged te Balaud.” 6 [xr]Piru nasulat te Kasulatan ka meyitenged te pegkamatareng pinaahi te pegpalintutuu, “Kene ka inse diye te suman-suman nu, ‘Hentew-a ka eggendiye te langit?’ ” (eyew egpepamaneuhen si Kristu). 7 “Wey ke, ‘Hentew-a ka egpamaneug diye te ugpaan te gimukud?’ ” (eyew eg-uyahen si Kristu). 8 Su sumale te Kasulatan, “Marani keykew ka lalag te Manama. Nakapamule e seini due te pusung nu wey igkalalag nud e.” Sika ne lalag meyitenged te pegpalintutuu ne inwali ney. 9 Su emun ke eg-angkenen nu ne Magbebaye si Hisus wey egpalintutuu ka te mapahetpet ne in-uyag sikandin te Manama, egkaluwas ka. 10 Su eg-isipen ne matareng ka etew ne mapahetpet ne egpalintutuu, wey egkaluwas sikandin puun te peg-angken din te impalintutuuwan din. 11 [xr]Su migkahi ka Kasulatan, “Ka minsan hentew ne egpalintutuu wey egsalig kandin, kene iya egkeyilawan.” 12 Su ware kaleinan te me Hudiyu wey te kene ne me Hudiyu. Sabsabeka re iya ka Magbebaye te langun ne etew wey egtumpisan din ka langun ne egpangananey kandin. 13 [xr]Su sumale te Kasulatan, “Ka langun ne egpangananey te Magbebaye, egkaluwas.”
14 Piru egmenuwen naa te me etew te egpangananey kandin te ware ma sikandan migpalintutuu wey migsalig kandin? Ne egmenuwen dan naa te egpalintutuu te ware dan ma nakarineg te guhuren meyitenged kandin? Ne egmenuwen dan naa te egpakarineg ke ware egwali diye te kandan? 15 [xr]Ne egmenuwen naa te etew te egwali ke ware egsuhu kandan? Piru duen e insuhu ne egwali su nasulat te Kasulatan, “Amana ne tetelesi ka paa te seeye se eg-uyan te Meupiya ne Panugtulen!” 16 [xr]Piru kene ne langun ne etew ne migdawat te Meupiya ne Panugtulen. Su migkahi si prupita Isayas, “Magbebaye ne Manama, hentew-a ka migpalintutuu te inwali ney?” 17 Sikan naa, egpakapalintutuu ka me etew emun egpakarineg te Meupiya ne Panugtulen meyitenged ki Kristu.
18 [xr]Piru eg-insa a: Ware naa nakarineg ka me Hudiyu te guhuren? Nakarineg ded sikandan, su sumale te Kasulatan,
“Nanengku-sengku ka laheng dan te intiru ne kalibutan;
wey nangabbas-abbas ka me lalag dan diye te katamanan te inged.”
19 [xr]Ne eg-abey ad man-e eg-inse: Ware naa sikandan nakasabut? Nakasabut dan ded, su nasulat ni Muwisis ne migkahi ka Manama,
pinaahi te me etew ne egkengeungel.”
20 [xr]Ne ware degma pegkaaldek ni Isayas te migkahi,
“Natulituan a te seeye se ware migpamitew keddi.
Migpakita a te seeye se migbalahad keddiey.”
21 [xr]Piru seini ka ingkahi rin meyitenged te me Hudiyu, “Aldew-aldew a ka egpangumew te me etew ne masinupaken wey makehal se me ulu.”
111 [xr]Sikan naa eg-insa a, “Imbalahad naa te Manama ka keet-etawan din ne me Hudiyu?” Ware iya! Su minsan sikeddi, Hudiyu a degma ne kabuhalan ni Abraham, wey nabuhal puun te me kabuhalan ni Binhamin. 2 Ware balahara te Manama ka keet-etawan din ne tapey rin e alama. Sumsumana niyu ka ingkahi te Kasulatan meyitenged ki Ilyas ne migpangananey te Manama. Migsalew-salew sikandin te me Hudiyu 3 [xr]ne migkahi, “Magbebaye ne Manama, impangimatayan dan ka me prupita nu wey impangguhus dan ka me altar nu. Sikeddi naan de ka nasame wey eggimatayan a perem nikandan.” 4 [xr]Piru nekey ka intabak te Manama kandin? “Duen pad inlein ku ne pitu ne libu (7,000) ne me etew ne ware migsimba te diyus-diyus ne si Baal.” 5 Ne iling naan ded degma due kuntee, duen pad pila-pila ne me Hudiyu ne in-alam te Manama tenged te keupiya wey keyid-u rin. 6 Piru ke in-alam din sikandan tenged te keupiya wey keyid-u rin, kenad ne tenged te hinimuwan dan ne in-alam sikandan. Su emun ke in-alam din sikandan tenged te hinimuwan dan, kene tad egkakahi ne keupiya wey keyid-u pad seini.
7 Na, nekey naan e? Ware nakaangken ka kasuluhan te me Hudiyu te impamitew ran, piru naangken seini te seeye se in-alam te Manama. Ka duma impakehal te Manama ka me ulu ran. 8 [xr]Sumale te ingkahi te Kasulatan,
“Inggimu sikandan te Manama ne egpekeiling te mulug ne etew,
due me mata ran piru kene sikandan egpakakita,
due me talinga ran piru kene sikandan egpakarineg
9 [xr]Ne migkahi si Dabid meyitenged kandan,
“Egkengarakep perem sikandan wey egkengasapenan ka egliblibulung ne eggale-gale,
iling te mahintalunan ne migsahad te baled wey kenad egpakaawe!10 Egkengabutud perem sikandan eyew kenad egpakakita
wey egkabekut perem sikandan te ware egtamanan.”
11 Sikan naa ka eg-insa a, ke nakasipe wey nakarugsu ka me Hudiyu, kene naan e sikandan egpekeenew? Kene ne iling due! Su pinaahi te pegsupak dan, naluwas ka kene ne me Hudiyu eyew igkasekel ran sikandan. 12 Ne emun ka pegsupak wey pegsahap te me Hudiyu egpakabehey te keupianan te langun ne kene ne me Hudiyu kayi te ampew te tane, wey naan pa iya ke masulug ded ka me Hudiyu ne egpalintutuu.
13 Kuntee egnangenan ku sikaniyu se kene ne me Hudiyu. Apustulis a eyew egwali diye te kaniyu, wey indakelan ku seini ne himu 14 eyew egkeimma ka duma ku ne me Hudiyu wey sika ka paahi ne egkaluwas ka duma kandan. 15 Su emun ke ka peg-inniyug te Manama te me Hudiyu iyan egpuunan ne nekeg-uli ded ka meupiya ne geyinawa rin te duma ne me etew kayi te ampew te tane, iyan naan pa iya ke egdawaten din ded sikandan. Su emun ke egdawaten din ded man-e sikandan, iyan egkeilingan te egpangkusan kayi ka pegkeuyag te minatey.
16 Panunggiling ke due paan ne inhalad ka baad diye te Manama, iling ded te nalagkes e degma te peghalad ka same te paan. Ne ka kayu degma, su emun ke ka dalid kandin te Manama, kandin naan ded man-e ka me sugpang. 17 Iyan panunggilingan te me Hudiyu ka pinamula ne ulibu ne impanempuhan te duma ne me sugpang. Ne sikaniyu se kene ne me Hudiyu, egpekeiling kew te me sugpang te leew ne ulibu ne impanugpat diye te lawa te pinamula ne ulibu, wey nekegsaamul kew e te kalambuan te malehet ne sugpang. 18 Piru kene niyu lemeti seeye se impanempug ne me sugpang, su tantanuri niyu ne kene ne sikaniyu ka mig-uyag te dalid, ke kene, ka dalid ka mig-uyag kaniyu.
19 Ne kema ke due egkahi, “Uya, piru impanempug seeye ne me sugpang eyew igpakasugpat key subal kandan.” 20 Malehet sika, impanempug sikandan su ware sikandan migpalintutuu piru nakasubal kew re su migpalintutuu kew. Sikan naa, kene kew paketul, ke kene, kaaldek kew. 21 Su emun ke ware ul-ulungi te Manama te egpanempug ka malehet ne me sugpang, kene din degma eg-ul-ulungan te egpanempug ka kene ne malehet ne me sugpang iling kaniyu te kene ne me Hudiyu. 22 Egkakita ta kayi ke kamenu karakel ka hid-u te Manama wey ka kabulut din degma. Mabulut sikandin te seeye se migsupak, piru sikaniyu, igkeyid-u kew nikandin ke egpabulus kew egsalig te keyid-u rin. Su emun ke kene, egpanempuhen kew degma. 23 Ne seeye se me Hudiyu ne kenad egpakehal-kehal su egsalig e te Manama, iglibed din ded sikandan igsugpat su egkeyimu sika te Manama. 24 Ne sikaniyu se egpekeiling te me sugpang te leew ne ulibu, emun ke ingkasugpat kew nikandin diye te pinamula ne ulibu, iyan din naan pa iya kene igpakasugpat ded ka malehet ne me sugpang kayi.
25 Me suled, egkeupian a ne egkanengnengan niyu ka nekeeles ne kamalehetan su eyew kene kew egpakapeggasal ne me matagseb kew e. Iyan ku igpanengneng kaniyu ne egkataman de ka kakehal te me ulu te Hudiyu te timpu ne egkatimpad e ka kasulug te kene ne me Hudiyu ne egpalintutuu. 26 [xr]Ne puun due, egkaluwas ka langun ne kabuhalan ni Israil. Su sumale te nasulat te Kasulatan,
“Diye egpuun te Hirusalim[fn] ka Manluluwas.
Eg-aween din ka mareet ne hinimuwan te kabuhalan ni Hakub.
27 [xr]Ne egkatuman iya ka kasabutan ku dengan kandan
ne eg-aween ku ka me sale dan.”
28 Meyitenged te peggubabe te me Hudiyu te Meupiya ne Panugtulen, neyimu sikandan ne kuntere te Manama ne iyan nakabulig kaniyu. Piru meyitenged te peg-alam kandan te Manama, indakelan din ded sikandan te geyinawa puun te saad din te kaap-apuan dan. 29 Su kene iya egkabalbalawan ka suman-suman te Manama meyitenged te dasag wey peg-alam din. 30 Sikaniyu se kene ne me Hudiyu, migsupak kew dengan te Manama, piru kuntee ingkeyid-u kew nikandin tenged te pegsupak te me Hudiyu. 31 Ne iling naan ded degma due, migsupak sikandan te Manama kuntee piru igkeyid-u red degma sikandan te Manama tenged te pegkeyid-u rin kaniyu. 32 Su nekeiling te imprisu te Manama ka langun ne etew te kandan ne pegkamasinupaken eyew igpakapapitew rin kandan ka keyid-u rin.
33 [xr]Amana ne matubung ka Manama te keyid-u wey amana ne dakel ka katuenan din wey kaalam! Ware egpakatirew te me planu rin wey ware egpakasabut te me paahi rin! 34 [xr]Su nasulat te Kasulatan ne miggenendue,
“Hentew naa ka nakataha te suman-suman te Magbebaye ne Manama?
Hentew naa ka egpakapanulu kandin te eleg ne eggimuwen?
35 [xr]Hentew naa ka nakadasag kandin te minsan nekey,
ne keilangan ne egsulian din?”
36 [xr]Su sikandin ka miggimu te langun wey egbuut kayi. Neyimu ka langun eyew egkareyrey sikandin. Egdayanen sikandin te ware egtamanan. Malehet iya.
121 Sikan naa me suled, tenged te hid-u te Manama kanta, egbanasalan ku sikaniyu ne ibehey niyu ka lawa niyu diye te Manama isip halad ne manekal, matulus wey egpakapahale kandin. Sika ka eleg ne eggimuwen niyu eyew te pegsimba kandin. 2 Kene kew paruma-ruma te egbatasanen te me etew te kuntee ne timpu, ke kene, tuhuti niyu ne egkabalbalawan te Manama ka pegkeetew niyu pinaahi te peg-iyam din te suman-suman niyu. Ne puun due, egkanengnengan niyu ke nekey ka igkeupii rin ne iyan ka meupiya, egpakapahale wey ka ware seyyup.
3 Su tenged te katenged ne imbehey keddiey te Manama, egkahiyan ku sikaniyu te kene niyu iparibabew ka suman-suman niyu meyitenged te pegkeetew niyu, ke kene, ipaayun-ayun niyu re ka suman-suman niyu sumale te pegpalintutuu ne imbehey kaniyu te Manama. 4 [xr]Su sabeka re ka lawa te etew piru masulug ka baad wey ware nenekeg-iling ka himu te tagse baad. 5 Ne iling ki red degma se migmalintutuu, su minsan masulug ki piru sabeka ki re ne lawa su nasabeka kid diye te ki Kristu, wey nenekegsugpat ki langun. 6 [xr]Imbehayan ki te Manama te nalein-lein ne katuenan tenged te keyid-u rin. Purisu ke imbehayan ka te katuenan te pegpangguhud te impanengneng te Manama diye te keykew, gamita nu sika sumale te pegpalintutuu nu. 7 Ne emun ke imbehayan ka te katuenan te pegtanggu, tanggu ka, wey ke imbehayan ka te katuenan te pegpanulu, panulu ka. 8 Emun ke imbehayan ka te katuenan te pegbagget te duma, sika iya himuwa nu, wey ke iyan nu katuenan ka pegbehey te egkaayu-ayu, behey ka ne ware lehed-lehed. Ne emun ke pegpangulu ka katuenan nu, pangulu ka ne maali-ali, wey ke iyan nu katuenan ka hiid-uwen te duma, parumeyi nu te kahale ka hid-u nu.
9 Keilangan ne malehet ka geyinawa niyu te duma. Dumuti niyu ke nekey ka mareet wey desdeseni niyu ka meupiya. 10 Paheyinaweey kew te tagse sabeka iling te pegpaheyinaweey te tagtahasuled, wey pegtagtahurey kew amana. 11 Kene kew papepehul, ke kene, pamakey kew ne mabagget-bagget diye te Magbebaye. 12 Kahale kew tenged te impallateng niyu puun te Manama, kene kew kapeleyi ne eg-antus te me keyirapan wey ampu kew layun. 13 Behayi niyu ka keilangan ne egbulihan ne keet-etawan te Manama, wey paal-alumameey kew.
14 [xr]Ampu kew te Manama ne egpanalanginan din seeye se migbayad-bayad kaniyu, wey kene niyu sikandan dilusa. 15 Kahale kew duma te seeye se nenahale, wey lungku kew duma te seeye se nanlungku. 16 [xr]Peuy-uyuney kew te tagse sabeka. Kene kew paambug, ke kene, paal-alukuyey kew te kabaluan de ne me etew, wey kene kew suman-suman ne matagseb kew.
17 Kene niyu sulii te mareet ka etew ne miggimu kaniyu te mareet, ke kene, sumsumana niyu ke nekey ka eleg ne eggimuwen diye te tangkaan te langun ne etew. 18 Taman te egkeyimu niyu, gerami niyu ne egpekegtuleddu kew te langun ne etew. 19 [xr]Inggeyinawaan ku ne me suled, kene kew suli, ke kene, balahara niyud sika su iyan e mateu ne eglegpad kandan ka Manama. Su nasulat te Kasulatan ne migkahi ka Magbebaye ne Manama, “Sikeddiey ka egsuli, sikeddi ka egbayad.” 20 [xr]Purisu ikula niyu ka ingkahi te Kasulatan, “Ke miggutasan ka kuntere nu, pakeena nu sikandin; ke nammaraan sikandin, peinuma nu. Su emun ke eggimuwen nu sika, egkeyilew e sikandin te mareet ne inggimu rin.” 21 Kene kew pareeg te mareet, ke kene, deeha niyu ka mareet pinaahi te meupiya ne himu.
131 Ka langun keilangan ne egparuma-ruma te upisyal te gubirnu su ware migpangatungdanan ne ware ituhut te Manama. Ne seeye se migpangatungdanan, intunde sikandan te Manama. 2 Purisu ka egsupak te upisyal te gubirnu, egsupak te intunde te Manama wey eglegparan ka eggimu kayi. 3 Su ka miggimu te meupiya, kene egkaaldek te seeye se migpangatungdanan, ke kene, ka miggimu re te mareet. Ne emun ke egkeupian kew ne kene egkaaldek te seeye se migpangatungdanan, keilangan ne meupiya ka eggimuwen niyu wey egdayanen kew pad iya nikandan. 4 Su suluhuanen sikandan te Manama eyew due keupianan niyu. Piru ke miggimu kew te mareet, eleg iya ne egkaaldek kew su imbehayan iya sikandan te katenged eyew te peglegpad. Suluhuanen sikandan te Manama eyew eg-uyan te legpad din diye te miggimu te mareet. 5 Purisu keilangan ne egparuma-ruma ki te migpangatungdanan, kene ne puun de su egpanalliya ki ne egkalegparan, ke kene, puun su nakanengneng ki ke nekey ka eleg ne eggimuwen.
6 [xr]Sika ka egpuunan ne egbayad ki degma te me buhis, su me suluhuanen te Manama seeye se migpangatungdanan ne migpakannekal te trabahu ran. 7 Sikan naa ka egbayaran ta ka keilangan ne egbayaran wey ka langun ne buhis, wey eg-ayad-ayad egtahud te langun ne migpangatungdanan.
8 Kene ta egmananayen te egbayad ke due utang ta diye te duma, piru egtantanuran ta layun ka utang ta ne egpaheyinaweey te tagse sabeka. Su ka miggeyinawa te duma nakatuman te Balaud te Manama. 9 [xra][xrb][xrc][xrd][xre]Su ka me suhu ne miggendue, “Kene ka panlibug, kene ka himatey, kene ka panakew, kene ka keimma,” wey ka duma pad ne me suhu, nabalakes de kayi te seini ne suhu, “Geyinawei nu ka duma nu iling te peggeyinawa nu te pegkeetew nu.” 10 Su emun ke miggeyinawaan ta ka me duma ta, kene ki iya egpekeyimu te mareet diye te kandan. Purisu ka peggeyinawa te duma iyan ka katumanan te Balaud.
11 Amana kew man-e nakanengneng ke nekey ka eleg ne eggimuwen te seini ne timpu. Keilangan ne eggimata kew e su marani e ka kaluwasan ta du te pegbunsud ta te pegpalintutuu. 12 Egpekeiling seini te marusilem ne mahaan e egkapawe. Keilangan ne eg-engkeran tad e ka maddeet ne hinimuwan ne eleg diye te marusilem, wey egsaliyuwan tad e te meupiya ne hinimuwan ne iyan eleg ne panganiban te seeye se diye te malayag. 13 Iyan ta eg-ikulen ka meupiya ne peg-ugpe ne eleg eggimuwen te maaldew. Kene ki egpanaman-taman egsahakeen wey egpewubug-hubug, wey eg-amung-amung te me agkayen, wey kene ki eggimu te malindit ne igkeupii te lawa ta. Kene ki egmeeg-ehetey wey egkasekel te tagse sabeka. 14 Ke kene, igsaluub ta isip kumbale ka Magbebaye ne si Hisu Kristu, wey kene ta egtuhutan ne egkaparuyun-duyunan ta ka igkeupii te lawa ta ne makasesale.
141 [xr]Ke due etew ne mahuye se pegpalintutuu, dawata niyu sikandin te ware pegpakig-apul te kandin ne suman-suman. 2 Panunggilingan, seeye se mahuye ne migpalintutuu ne kene egkakeen ka ngalap, iyan de egkeenen se gulay. Piru ka duma migpalintutuu ne egkakeen ka minsan nekey. 3 Seeye se egkeen te minsan nekey, kene din eglemetan seeye se gulay re se egkeenen. Ne seeye degma se gulay re se egkeenen, kene din egdew-ayen ka egkeen te minsan nekey su indawat sikandin te Manama. 4 Purisu nekey naa ka katenged ta te pegdew-ey te suluhuanen te duma? Su ka ahalen din de ka due katenged ne eglalag ke mareet ka inggimu rin wey ke meupiya naa. Ne igkabennali iya ne meupiya ka eggimuwen din su egbulihan sikandin te Magbebaye.
5 Due egsuman-suman ne due mahal ne aldew ne nakasangi te duma ne aldew, piru ka duma egsuman-suman ne nenekeg-iling de ka langun ne me aldew. Ne ka tagse sabeka keilangan ne kene egduwa-ruwa te insuman-suman din. 6 Ka migsuman-suman ne due mahal ne aldew, inggimu rin sika eyew te pegtahud te Manama. Iling naan ded ka egkeen te minsan nekey, inggimu rin sika eyew te pegtahud te Manama su migpasalamat ma sikandin te ingkeen din. Ka kene egkeen te minsan nekey, inggimu rin sika eyew degma te pegtahud te Manama su migpasalamat ma sikandin te ingkeen din. 7 Su neetew ki, kene ne para te kanta ne pegkeetew, wey egpatey ki, kene ne para te kanta red ne pegkeetew. 8 Ke kene, neetew ki para te Magbebaye wey egpatey ki para te Magbebaye. Purisu, minsan manekal ki pad wey ke namatey kid, kandin ki red iya te Magbebaye. 9 Su si Kristu namatey wey neuyag eyew egkeyimu sikandin ne Magbebaye te nammatey e wey te mannekal pad. 10 [xr]Purisu mania te egdew-ayen niyu wey eglemetan ka me suled niyu te egtangke ki ma langun te Manama eyew eggukuman nikandin? 11 [xr]Su nasulat te Kasulatan ne migkahi ka Magbebaye ne Manama,
“Egpahunlibet a ne egkatuman iya
ne egpanimbuel ka langun diye te tangkaan ku
12 Sikan naa, tagse sabeka kanta egpanabak diye te Manama meyitenged te immangimu ta.
13 Kene kid e egmarewdew-ayey, ke kene, egsabekeen ta ka suman-suman ta ne kene eggimu te minsan nekey ne egpakasaligkat wey egpakatintal te suled ta. 14 Tenged te pegsabeka ku te Magbebaye ne si Hisus, nakamemalehet a ne ware keenen ne kene egkakeen. Piru ingkene seini diye te etew ne egsuman-suman ne ingkene seeye. 15 Emun ke neenenduenan ka suled nu te egkeenen nu, ware kad nekeikul te geyinawa. Sikan naa, kene nu tuhuti ne egkareetan ka etew te egkeenen nu su migpatey si Kristu para kandin. 16 Kene ta egtuhutan ne ka in-isip ta ne meupiya, egmareeten te duma. 17 Su ka Peghari te Manama kene ne meyitenged te keenen wey inumen, ke kene, meyitenged te pegkamatareng, keupianan, wey kahale ne egpuun te Panisingan te Manama. 18 Su emun ke iling due ka paahi ta te pegpamakey ki Kristu, igkahale ki te Manama wey igkabennali te me etew.
19 Purisu egpakannekalan ta ka egpakabehey kanta te keupianan wey egpekeehet te pegpalintutuu te tagse sabeka. 20 Kene ta egdereetan ka inggimu te Manama tenged te keenen. Su diye te Manama, egkakeen iya ka langun, piru kene ne meupiya ke egpakasale ka duma ta tenged te egkeenen ta. 21 Kene ne meupiya ka pegkeen te ngalap wey ka peg-inum te binu, wey ka peggimu te minsan nekey ne iyan egpuunan ne egpakasale ka suled ta. 22 Ke nekey ka impalintutuuwan te tagse sabeka meyitenged kayi, meupiya ne daruwa ran de te Manama ka nekegtaheey. Egpanalanginan seeye se kene egkabantalan te insuman-suman din ne eleg ne eggimuwen. 23 Piru seeye se egduwa-ruwa wey nasi migkeen, eglegparan sikandin te Manama su kene ne uyun te impalintutuuwan din ka inggimu rin. Su sale ka peggimu te minsan nekey ne kene ne uyun te impalintutuuwan ta.
151 Sikanta se neneehet e ka pegpalintutuu, keilangan ne kene ki egkeubil te igkabantali te me mahuye pad se pegpalintutuu. Kene ne iyan ta egsumsumanen ka egpakapahale te pegkeetew ta, 2 ke kene, keilangan ne ka tagse sabeka kanta egpakapahale te duma ta eyew egpakabulig ki wey egkeehet ka pegpalintutuu rin. 3 [xr]Su si Kristu ware migsuman-suman te egpakapahale te pegkeetew rin, su nasulat te Kasulatan, “Sikeddiey ka nababaan te lemet te me etew diye te keykew.” 4 Su ka langun ne nasulat dengan diye te Kasulatan, insulat eyew pegpanulu kanta wey eyew due egkapallateng ta pinaahi te peg-antus ta wey kabagget puun te Kasulatan. 5 Ne ka Manama ne migbehey kanta te kanekal te peg-antus wey kabagget, iyan egtuhut kaniyu ne egkasabeka ka suman-suman niyu te peg-ikul ki Kristu Hisus 6 eyew egkasabeka kew langun ka egdeyrey te Manama ne Amey te Magbebaye ta ne si Hisu Kristu.
7 Purisu parawdawatey kew iling te pegdawat ni Kristu kaniyu eyew egkasaye ka Manama. 8 Su egnangenan ku sikaniyu te neyimu ne suluhuanen si Kristu te me Hudiyu[fn] eyew te pegpakita ne egkasalihan ka Manama, su intuman ni Kristu ka insaad te Manama diye te me kaap-apuan dan. 9 [xr]Ne kene ne sikan de, su eyew ka kene ne me Hudiyu egpakasaye degma te Manama tenged te hid-u rin. Su sumale te nasulat te Kasulatan,
diye te taliware te kene ne me Hudiyu,
wey eg-ulahingan ku ka ngaran nu.”
10 [xr]Ne duen pad man-e nasulat, “Gale-gale kew se kene ne me Hudiyu duma te keet-etawan te Manama!”
11 [xr]Ne duen pad man-e nasulat,
“Sikaniyu se kene ne me Hudiyu,
dayana niyu ka Magbebaye ne Manama.
Sikaniyu se langun ne keet-etawan, dayana niyu sikandin!”
12 [xr]Ne migsulat pad degma si prupita Isayas,
“Due kabuhalan ni Hisi ne egginguma
eyew egmandu te kene ne me Hudiyu,
wey sikandin ka egkapallatengan dan.”
13 Ka Manama ne egkapallatengan ka egbehey kaniyu te dakel ne kahale wey keupianan pinaahi te pegsalig niyu kandin, su eyew ka pegpallateng niyu egkanasnasian egdakel pinaahi te geem te Panisingan te Manama.
14 Me suled ku, ware pegduwa-ruwa ku ne subla kew ne meupiya wey napenu te langun ne katuenan, wey egkateu kew ne egmapanpanuluey te tagse sabeka. 15 Piru minsan pad iling due, ware e red migkehe te pegsulat ku eyew pegpasuman-suman kaniyu. Inggimu ku sika tenged te katenged ne imbehey keddi te Manama 16 eyew egpamakey ki Kristu Hisus te pegpanulu ku te kene ne me Hudiyu. Ka pegwali ku te Meupiya ne Panugtulen puun te Manama, egpekeiling te himu te talagpanubad su hendue te ighalad ku sikaniyu se kene ne me Hudiyu diye te Manama ne iyan egdawat kaniyu su immatulus kew te Panisingan te Manama. 17 Purisu te keddi ne pegsabeka ki Kristu Hisus, egpakapeggasal a te keddi ne pegpamakey te Manama. 18 Piru kena a egpaalag-alag eglalag te minsan nekey gawas te neyimu ni Kristu eyew te pegtipu te kene ne me Hudiyu ne egpakapalintutuu te Manama pinaahi te eglalahen wey eggimuwen ku. 19 Egkeyitabu man-e seini pinaahi te me palinneu wey me kein-inuwan wey te geem te Panisingan te Manama. Sikan naa ka puun te Hirusalim taman te Iliriku, in-empet ku te egwali ka Meupiya ne Panugtulen meyitenged ki Kristu. 20 Su iyan ku igkeupii ka egwali te Meupiya ne Panugtulen diye te me inged ne ware pad narinehi si Kristu, su eyew kena a egpakaampew te pabunsuran ne impes-ek te duma. 21 [xr]Su sumale te nasulat te Kasulatan,
“Seeye se ware pad nahuhuri meyitenged kandin, egpakakita kandin,
wey seeye se ware pad nakarineg meyitenged kandin, egpakasabut meyitenged kandin.”
22 [xr]Purisu tenged te himu ku, kamasalig a natalehen ka egpanumbaley perem kaniyu. 23 Piru kuntee te neimpusan kud ka eggimuwen ku kayi ne me prubinsya, wey pile e ne leg-un ne egkeinniyat a ne eggendue te kaniyu, 24 egkeupian a ne egpakatulan due te kaniyu ka eggendiye te Ispanya. Egkeupian a ne egmaal-alukuyey ki pad amana te minsan malepet de ne timpu human a egleus diye te Ispanya pinaahi te pegbulig niyu. 25 [xr]Piru kuntee, eggendiye e pad te Hirusalim ka egdulung te igbulig te keet-etawan te Manama diye. 26 Su ingkahale te me matig-Masidunya wey matig-Akaya ka peg-amut-amut eyew igbulig te egkengaayu-ayu ne keet-etawan te Manama diye te Hirusalim. 27 [xr]Ingkahale dan ka pegbulig, wey eleg ka inggimu ran su iyan egpuunan ka me Hudiyu ne nakasawit ka kene ne me Hudiyu te ispirituwanen ne panalangin. Sikan naa, eleg de iya ne egbulihan dan te keuyahan ka me Hudiyu. 28 Ke igpakabehey kud diye te kandan ka nalimud ne igbulig kandan, egligkat ad e peendiye te Ispanya wey egtulan e pad due te kaniyu. 29 Nakanengneng a te peggenduen ku te kaniyu, dakel ka panalangin ne egkasaamulan ta langun puun ki Kristu.
30 Me suled, tenged te Magbebaye ta ne si Hisu Kristu wey te geyinawa ne imbehey kanta te Panisingan te Manama, egbanasal a kaniyu ne bulihi a te peg-ampu diye te Manama. 31 Ampu kew ne egpangabangan a te Manama puun te ware migmalintutuu kandin diye te Hudiya, wey eyew kene egsamsamilian te keet-etawan te Manama diye te Hirusalim ka igdulung ku kandan. 32 Su eyew ke igtuhut te Manama, egkahale-gale a te pegginguma ku due te kaniyu wey egpakalene-lene ka geyinawa ku ne egpakigduma kaniyu. 33 Ka Manama te keupianan ka egduma kaniyu langun. Malehet iya.
161 Due atebey ta ne egngaranan ki Pibi ne igkeupii ku ne igpeila-ila kaniyu. Sikandin ka migtanggu te migmalintutuu diye te Singkriya. 2 Dawata niyu sikandin te pegginguma rin due isip suluhuanen te Magbebaye su sika ka eleg ne eggimuwen te keet-etawan te Manama. Bulihi niyu sikandin te minsan nekey ne egkeilanganen din su masulug ka nabulihan din wey nalagkes ad en iya.
3 [xr]Ipangemusta a te alunggun ne ensi Prisila wey si Akilu ne me duma ku te migpamakey ki Kristu Hisus. 4 Impangabangan a nikandan minsan eggimatayan dan e perem, sikan naa ka egpasalamatan ku sikandan. Ne kene ne sikeddi de ka egpasalamat su minsan degma ka langun ne punduk te kene ne me Hudiyu ne migmalintutuu. 5 Ipangemusta a degma te duma ne migmalintutuu ne migmanlibulung diye te baley ran.
Ipangemusta a degma ki Ipinitu ne miggeyinawaan ku ne iyan an-anayan ne migpalintutuu ki Kristu diye te prubinsya te Asya,6 wey ki Mariya ne migpakannekal migbulig kaniyu. 7 Ipangemusta a degma engki Andruniku wey Hunyas ne me karumaan ku te Hudiyu ne duma ku te naprisu. Mabantug sikandan ne me apustulis wey nekewun-a pad sikandan keddi migpalintutuu ki Kristu.
8 Ipangemusta a man-e ki Ampliyatu ne miggeyinawaan ku tenged te Magbebaye, 9 wey ki Urbanu ne duma ta te migpamakey ki Kristu, wey ki Istakis ne miggeyinawaan ku. 10 Ipangemusta a degma ki Apilis ne napamalehetan e ne matinumanen ki Kristu, wey te pamilya enni Aristubulu 11 wey ni Hirudiyun ne karumaan ku te Hudiyu. Ne iling ded man-e te pamilya ni Narsisu ne migmalintutuu te Magbebaye.
12 Ipangemusta a man-e engki Tripina wey ki Tripusa ne migpamakey te Magbebaye, wey ki Pirsida ne miggeyinawaan ku ne migpakannekal migpamakey te Magbebaye. 13 [xr]Ne iling ded ki Rupu te egkabantug se pegpamakey te Magbebaye, wey te iney rin ne in-isip kud degma ne iney ku, 14 wey engki Asingkritu, ki Pligunti, ki Hirmis, ki Patrubas, ki Hirmas wey te me duma ran ne suled ta te pegpalintutuu. 15 Ipangemusta a degma engki Pilulugu, ki Hulya, ki Niriyu wey te atebey rin, ki Ulimpas wey te langun ne me duma ran ne keet-etawan te Manama.
16 Pegpangemusteey kew ka tagse sabeka te pegpapitew ne migpaheyinaweey kew.[fn] Migpangemusta degma kaniyu ka langun ne punduk ne migmalintutuu ki Kristu.
17 Me suled, egpanpanayan ku sikaniyu ne bantey kew te me etew ne iyan egpuunan ne egkabaad-baad kew wey egpakasuwey kew te pegpanulu ne natuenan niyu dengan. Pakaddiyu kew naa kandan. 18 Su sika ne me etew ware migpamakey te Magbebaye ta ne si Kristu, ke kene, iyan dan impamakey ka lawa ran. Ne pinaahi te mekeinniyat ne peggulu wey meupiya ne egpamminehen ne guhuren dan, egkalimbungan dan ka mangnguwed pad se suman-suman. 19 Ka guhuren meyitenged te pegparuma-ruma niyu ki Kristu, nanengnengan te langun ne etew wey amana a nahale kaniyu. Piru igkeupii ku ne mangngateu kew te langun ne meupiya wey pakaddiyu kew te langun ne mareet. 20 Te kene egkaluhey egkatalu te Manama te keupianan si Meibulan wey egdi-diekan ta sikandin.
Ka keupiya wey keyid-u te Magbebaye ta ne si Hisus, egkaangken niyu.
21 [xr]Migpangemusta kaniyu si Timutiyu ne migbulig keddi, wey ensi Lusyu, si Hasun, wey si Susipatru ne me karumaan ku te Hudiyu.
22 (Sikeddiey si Tirsiyu ka impasulat te seini ne sulat, egpangemusta a degma kaniyu te migpalintutuu te Magbebaye.)
23 [xra][xrb]Migpangemusta degma kaniyu si Gayu, ka mahinged ne migpamaneyikan ku. Kayi te baley rin egliblibulung ka migmalintutuu. Ne migpangemusta red degma ensi Irastu ne talaggen-gen te seleppi te siyudad wey si Kuwartu ne suled ta.[fn]
25 Egdayanen ka Manama ne eglig-en te pegpalintutuu niyu sumale te Meupiya ne Panugtulen meyitenged ki Hisu Kristu ne inwali ku. Neeles ka seini ne kamalehetan te amana ne naluhey ne timpu, 26 piru impanengneng e kuntee te Manama ne ware egtamanan diye te langun ne etew pinaahi te sinulat te me prupita. Ne migsuhu sikandin ne igpangguhud ka Meupiya ne Panugtulen diye te langun ne me nasud eyew egpalintutuu wey egtuman ka me etew.
27 Pinaahi ki Hisu Kristu, egsayeen ta te ware egtamanan ka Manama ne iyan de matagseb! Malehet iya.
1:4 Te Grigu: Panisingan ne Matulus.
6:11 Te Grigu: migpatey te sale.
8:34 Sumale te tuluuwen te me Hudiyu, ka talahuren de ne etew ka egpakapinnuu diye te igkakawanan te mabantug ne etew.
9:5 Ka igpasabut te Kristu, Insaad ne Manluluwas.
9:33 Te Hibruwanen: Siyun. Sabeka seini te me ngaran te Hirusalim.
10:19 Te Grigu: kene ne nasud.
11:26 Te Hibruwanen: Siyun. Sabeka seini te me ngaran te Hirusalim.
16:16 Te Grigu: matulus ne peggarek.
16:23 Due me sinulat ne miglagkes te birsikulu 24 piru ware seini diye te malehet ne migpuunan. Intimul naan de seini ne eggenendue, Ka keupiya wey keyid-u te Magbebaye ta ne si Hisu Kristu, egkaangken niyu langun. Malehet iya.
3:10 Sal 14:1‑3 (LXX); Sal 53:1‑3 (LXX)
4:13 Hin 17:4‑6; 22:17‑18; Gal 3:29
This page last updated: 28-Dec-2019
This draft is copyright SUMALCA © 2009-2017
